Спорт Цонхын Онлайн чансаа (2011/06/05-д шинэчлэгдсэн)

[ЦАГААН]

Монгол бөхчүүдийн чансааг тогтоож, барилдаануудын тухай мэдээллийн цогцоор нь цуглуулах эрхэм зорилготой билээ. Энэ аижлд хамтран оролцсон форумын олон сайхан андууддаа гүн талархал илэрхийлье.

[ЦАГААН]

СПОРТ ЦОНХЫН ОНЛАЙН ЧАНСААНЫ ДҮРЭМ

1-р заалт. Давсан унаснаас шалтгаалан оноо өгөх тухай.

Хоёр бөхийн давсан унаснаас шалтгаалан дараах томъёогоор оноо нь бодогдоно.

Давсан бөхийн хувьд :
үндсэн чансаа+давааны оноо+цолны оноо+чансааны оноо гэсэн томъёогоор бодогдоно.

Унасан бөхийн хувьд:
үндсэн чансаа-цолны оноо-чансааны оноо гэсэн томъёогоор бодогдоно.

Үүнд:
-"Үдсэн чансаа" гэдэг нь тухайн бөхийн тус барилдааны өмнө цуглуулсан ерөнхий чансааг хэлнэ. (ерөнхий чансаа бодох бол нийт чансааг, жилийн чансааг бодох бол тухайн жил цуглуулсан чансааг, улирлын чансааг бодох бол тус улиралд цуглуулсан чансааг гэж ойлгоно)
-"Давааны оноо" даваа бүрт харгалзуулан тогтоосон тогмол оноог хэлнэ. (3-р заалт)
-"Цолны оноо" гэдэг нь тухайн цолонд харгалзуулан тогтоосон тогтмол оноог ашиглан томъёоны дагуу бодож гаргасан оноог хэлнэ. (4-р заалт ба 5-р заалт)
-"Чансааны оноо" тухайн бөхийн чансаанаас харгалзан томъёоны дагуу тогтоох оноог хэлнэ. (6-р заалт ба 7-р заалт)


2-р заалт. Чансааг хэдийн даваанаас эхлэн тооцох тухай.

МҮБХ-ны жилийн төлвөлгөөнд багтсан барилдаануудын дүйзээс шалтгаалан 1 эсвэл 2 давсан бөхчүүдийн барилдаанаас хойш энэхүү чансааныг тооцно. Форумын гишүүдийн олонхын саналаар бусад барилдаануудыг чансаанд тооцож болно.


3-р заалт. Давааны оноог тогтмолоор тогтоох тухай.

Тухайн барилдааны чансааг 1 давснаас эхлэж тооцох бол суурь 30 оноо, 2 давснаас эхлэн тооцох бол суурь 50 оноо нэмж авна. Үүнээс цааш даваа давах бүрт дараах 20 оноо нэмж давааны шагнал болгож нэмнэ. Өөрөөр хэлбэл
3 давбал 70 оноо
4 давбал 90 оноо
5 давбал 110 оноо
6 давбал 130 оноо
7 давбал 150 оноо
8 давбал 170 оноо
9 давбал 190 оноо
10 давбал 210 оноо


4-р заалт. Бөхчүүдийн цолонд харгалзуулан тогтмол үнэлгээ тогтоох.

Бөхчүүдийн цолонд харгалзуулан:
Дархан аварга 30
Даян аварга 29
Далай аварга 28
Улсын аварга 27
Улсын арслан 25
Улсын гарьд 22
Улсын заан 19
Улсын харцага 16
Улсын начин 13
Аймгийн (цэргийн) арслан 10
Аймгийн (цэргийн) заан 9
Аймгийн харцага 8
Аймгийн начин 7
Залуу бөх 5
гэсэн оноог тус бүр харгалзуулах ба үүнийг "цолны оноо" гэнэ.

5-р заалт. Давсан болон унасан бөхийн цолноос хамааруулан чансаа нэмэгдэх ба хасагдах тухай.

а. А гэсэн цолны оноотой бөх Б гэсэн цолны оноотой бөхийг "хаялцах барьцаар" барилгүйгээр давбал Б*10/A оноо нэмж авна.

б. А гэсэн цолны оноотой бөх Б гэсэн цолны оноотой бөхөд "хаялцах барьцаар" барилгүйгээр унавал A*5/Б оноо хасуулна.

в. А гэсэн цолны оноотой бөх Б гэсэн цолны оноотой бөхийг "хаялцах барьцаар" бариад давбал давбал Б*6/A оноо нэмж авна

г. А гэсэн цолны оноотой бөх Б гэсэн цолны оноотой бөхөд "хаялцах барьцаар" бариад унавал A*3/Б оноо хасуулна.

д. А гэсэн цолны оноотой бөх Б гэсэн цолны оноотой бөхийг "хаялцах барьцаар" бариулаад давсан тохиололдолд Б*8/А оноо нэмж авна.

е. А гэсэн цолны оноотой бөх Б гэсэн цолны оноотой бөхийг "хаялцах барьцаар" бариад өөрөө унасан тохиолдолд А*7/Б оноо хасуулна.

6-р заалт. Тухайн барилдаанд оролцож буй бөхчүүдийн хэмжээст оноог тогтоох тухай.

Тухайн барилдаанд оролцож буй хамгийн өндөр М гэсэн чансаатай бөхөд "хэмжээст онооны дээд" хязгаар болох 20 гэсэн оноог харгалзуулах ба бусад бөхчүүдийн хувьд А гэсэн чансаатай бөхийн "хэмжээст чансааг" А*20/M гэсэн томьёогоор бодож тогтооно. Тус барилдааны бүх даваанд бөхчүүд урьдын "үндсэн чансаагаараа" оролцоно.


7-р заалт. Давсан болон унасан бөхийн чансаанаас хамааран бөхчүүдийн чансаа нэмэгдэх ба хасагдах тухай.

А гэсэн хэмжээст чансаатай бөх Б хэмжээст чансаатай бөхийг давбал (20+Б-А) оноо нэмж авна, эсэргээрээ унавал (20+А-Б)/4 оноог хасуулна.


8-р заалт. Бөхчүүдийн анхны суурь чансаа болон цол ахисаны шагналыг тогтоох тухай.

Чансаанд анх оролцож байгаа бөх өөрийн цолонд харгалзах онооноосоо эхлүүлэн ерөнхий чансаа нь бодогдоно. Тухайн бөх чансаанд тооцогдох барилдаанд "анх оролцсон" тэр үеэс эхлэн уг суурь чансааг "зөвхөн ерөнхий" чансаанд тооцно.

Бөхчүүдийн цолонд харгалзан:

дар.ав=110
дая.ав=105
дал.ав=100
у.ав=95
у.ар=85
у.г=75
у.з=65
у.х=55
у.н=45
а.а=35
а.з=30
а.х=25
а.н=20 гэсэн оноонууд суурь болгож өгнө.

Цол ахисан бөхчүүдэд тухайн цолонд харгалзах оноог нэмж өгөх ба хэд хэдэн цол алгасвал тухайн алгассан цолны оноо бүрийг нь нэмж өгнө.


9-р заалт. Бөхчүүдийн чансааг хөтлөх тухай.

МҮБХ-оос зохион байгуулж буй "спорт цонхын онлайн чансаан"-д тооцогдох барилдаануудыг тооцон бүх бөхчүүдийн хувьд:

а. Ерөнхий чансаа. (Бүх бөхчүүдийн бүх барилдааны амжилтыг тооцно.)
б. Жил бүрийн чансаа. Улсын баяр наадмын дараа бөхчүүдийн чансааг тэг болгоод дараа жилийн наадмыг дуустал үргэлжлүүлэнэ.
в. Улирал тутмын чансаа. Улирал бүр буюу 4 уулын хишиг барилдаан дуусах бүрт бүх бөхчүүдийн чансааг тэг болгоод дараагийн 4 уулын хишиг барилдааныг дуустал үргэлжлүүлнэ.
г. Дээрх чансаануудыг цол тус бүрийн хувьд тухайн хугацаанд нь мөн гаргана.

10-р заалт. Улсын баяр наадам болон цагаан сарын барилдааны тухай.

Монгол түмний хамгийн том тэмдэглэлт баярууд болох цагаан сарын барилдааны хувьд бөхчүүдийн тухайн барилдаанд авсан оноог нь 2-оор үржүүлэн үндсэн чансаанууд дээр нэмнэ, Ардын Хувьсгалын Их Баяр Наадмын хувьд тухайн бөхчүүдийн тухайн наадамд авсан оноог 4-өөр үржүүлэн үндсэн чансаанууд дээр нэмнэ.

11-р заалт Улсын цолгүй бөхчүүдийн барилдаан.

МҮБХ-оос төлвөлгөөний дагуу зохион байгуулдаг "аймаг цэргийн цолтой болон залуу бөхчүүдийн" барилдаануудын амжилтыг тусад нь тооцож чансааг гаргах ба энэ дүрмийн эхний 8 заалтнаас 4-р заалтнаас бусад бүх заалтыг ижлээр тооцох ба 4-р заалтанд:

а.а=30
а.з=20
а.х=15
а.н=10
з.б=5 гэсэн үнэлгээтэй байна гэсэн өөрчлөлт оруулан ойлгоно.

12-р заалт. Дүрмэнд өөрчлөлт хийх тухай.
"Спорт цонх форум"-ын гишүүдийн "бөхийн сэдэвт" идэвхитэй бичлэг хийдэг гишүүдээс энэ дүрмэнд өөрчлөлт оруулах тухай гаргсан хүсэлтийн дагуу санал хураалгаж 60% доошгүй хэсэг нь зөвшөөрвөл тухайн хүсэлтийн дагуу уг залтыг өөрчлөх хэлэлцүүлэг хийнэ.

[ЦАГААН]

2009 oны 09-р сарын 20-д болсон Улаанбаатар Аудит ХХК -ны 10 жилийн ойд зорилсан барилдааны дараах бөхчүүдийн 2009/2010 оны улирлын болон 2009 оны намрын улирлын чансаа.

1. у.з Соронзонболд 304.211
2. а.н Бүрэнтөгс 272.301
3. у.х Амартүвшин 257.664
4. у.х Даваабаатар 206.875
5. у.н Цацавшир 167.861
6. у.н ду.Батбаяр 165.553
7. у.н Лхагвасүрэн 165.425
8. у.з Батзориг 145.639
9. а.а Сангисүрэн 125.368
10. у.н Э.Энхбат 118.630
11. у.н Батзаяа 116.964
12. у.н Өсөх-Ирээдүй 115.553
13. у.н Насандэлгэр 114.615
14. у.н Уламбаяр 110.769
15. у.х Батжаргал 108.846
16. у.з Рагчаа 104.226
17. а.н Наранбаатар 90.301
18. а.з Пүрэвсайхан 77.076
19. а.з Мягмарсүрэн 76.632
20. а.а Батсуурь 72.692
21. а.а Тангад 72.368
22. а.а Бямбаа 71.875
22. а.а Цэдэндамбаа 71.875
24. а.а Д.Батбаяр 71.154
24. а.а Мөнгөн 71.154
24. а.а Ганзориг /увс/ 71.154
27. а.а Мөнгөнбаатар 69.615
27. а.а Батмөнх 69.615
27. а.а Батдорж 69.615
30. у.н Цогтжаргал 66.923
31. у.н Содномдорж 66.192
32. у.н Гантулга 62.637
33. а.н Т.Хайдав 23.158
33. а.н Батсүх 23.158
33. а.н Чимиддорж 23.158
36. а.н Батсуурь 22.813
36. а.н Баасандорж 22.813
36. а.н Элбэгбаяр 22.813
39. а.х Баасандорж 21.923
39. а.х Зоригтбаатар 21.923
41. а.з Мөнхбат 21.538
41. а.з Баатархүү 21.538
41. а.з Гантогоо 21.538
41. а.з Батчулуун 21.538
41. а.з Энхзаяа 21.538
41. а.з Занданбат 21.538
47. а.а Буянжаргал 21.154
47. а.а Батхуяг /хөвсгөл/ 21.154
47. а.а Ариунбилэг /хэнтий/ 21.154
50. а.а Энхамгалан /дундговь/ 20.000
50. а.а Ассейн 20.000
50. а.а Батжаргал /сүхбаатар мөнххаан/ 20.000
50. а.а Цогбаяр 20.000
50. а.а Лха-очир 20.000
50. a.а Энхбаатар /төв/ 20.000
50. а.а Гантөгс 20.000
50. а.а Суманчулуун 20.000
50. а.а Отгонбаатар /өвөрхангай/ 20.000
50. а.а Гончигдамба 20.000
60. а.а Ё.Эрдэнэжаргал 20.000
61. у.н Олзгэрэл 17.778
61. у.н Лхагвадорж 17.778
63. у.з Бумбаяр 11.429
63. у.з Сайнбаяр 11.429

[Бамбууш]

За ёстой манийгаа уушиглаарай ГАЦААНАА.
Мань чинь завгүй мавгүй байсан гэж шалбарахгүй ээ. Зүгээр л наадханд чинь хариулахаас баахан залхуу хүрээд л жаахан лазганачихлаа.. Угаасаа мань ний нуугүй хэлэхэд зарим зүйлүүдийг нь хэд хэд уншиж байж л ойлгосон. Мань чинь насны доройтолд гүн орсон эгж өөрийгөө оношилоод байгаа.
Зүгээр л чиний хийж байгаа юмыг 100% дэмжиж байгаа шүү гэж хэлье..
Олон долоон юм нуршсан бол уушигламой..

[Aaron]

Энэ ёстой янзтай.
5 давсан (3 у/з, 1 у/н) П.Бүрэнтөгс, 6 давсан (1 у/х, 2 у/н, 1 а/а, 1 а/н) Т.Амартүвшингээс илүү чансааны оноотой байх нь зөв.

Энэ хүүхдийг дэмжээд өгөх юмсан. (Бүрэнтөгсийг биш Цагаанааг хэлсэн шүү)

Нэг санаа байна.
Тэр улсын цолнууд 3 нэгж интервалд байгаа нь зөв боловч дотор нь ялгаж өгч байгаа юу?
Жнь: у/н Сумъяабэйс 15, у/н Цогтжаргал 14, у/н Гантулга 13 гэсэн цолонд харгалзах оноогоор бодогдож байгаа юу?

[ЦАГААН]

Энэ ёстой янзтай.
5 давсан (3 у/з, 1 у/н) П.Бүрэнтөгс, 6 давсан (1 у/х, 2 у/н, 1 а/а, 1 а/н) Т.Амартүвшингээс илүү чансааны оноотой байх нь зөв.

Энэ хүүхдийг дэмжээд өгөх юмсан. (Бүрэнтөгсийг биш Цагаанааг хэлсэн шүү)

Нэг санаа байна.
Тэр улсын цолнууд 3 нэгж интервалд байгаа нь зөв боловч дотор нь ялгаж өгч байгаа юу?
Жнь: у/н Сумъяабэйс 15, у/н Цогтжаргал 14, у/н Гантулга 13 гэсэн цолонд харгалзах оноогоор бодогдож байгаа юу?

Ийм ш дээ хөө, нэгэнт шөвгөрсөн начингуудын амжилтыг өөрөөр хэлбэл 5 давсан амжилт бүрийг тооцно гэвэл заан, арслан ... гээд бүх цолтны амжилтыг л тооцох хэрэг гарна. Тэгэхээр бүх бөхчүүдийн цолны үнэлгээ ялгаатай болох болж таарна. Нэлээд яривагтай шүү...

Нөгөө дэмжинэ гэсэн яасан таван цагираг дээр гарсан оноолтыг дүйзийг оруулаад өгчихгүй л юм даа Тэгвэл чансаагаа гялс шинэчилмээр байдаг. Би хүлээгээл байдаг. Хэн нэгэн хүн дүйз оруулаад яг энэ дүйзийн дагуу чансаа гарлаа шүү гэх ёстой болохоор хэн нэгэн нь заавал дүйз оруулах ёстой байгаа биз дээ. Надад энэ удаа боломж алга л даа.
4-өөс хойш давааны оноолтыг Мөнхбаяр оруулсан байгаа...

[munkhbayar_AC]

Цагаанаа би засаад бүх оноолтын оруулцан байгаа ш дээ чансаагаа бодоорой

[Aaron]

Энэ ёстой янзтай.
5 давсан (3 у/з, 1 у/н) П.Бүрэнтөгс, 6 давсан (1 у/х, 2 у/н, 1 а/а, 1 а/н) Т.Амартүвшингээс илүү чансааны оноотой байх нь зөв.

Энэ хүүхдийг дэмжээд өгөх юмсан. (Бүрэнтөгсийг биш Цагаанааг хэлсэн шүү)

Нэг санаа байна.
Тэр улсын цолнууд 3 нэгж интервалд байгаа нь зөв боловч дотор нь ялгаж өгч байгаа юу?
Жнь: у/н Сумъяабэйс 15, у/н Цогтжаргал 14, у/н Гантулга 13 гэсэн цолонд харгалзах оноогоор бодогдож байгаа юу?

Ийм ш дээ хөө, нэгэнт шөвгөрсөн начингуудын амжилтыг өөрөөр хэлбэл 5 давсан амжилт бүрийг тооцно гэвэл заан, арслан ... гээд бүх цолтны амжилтыг л тооцох хэрэг гарна. Тэгэхээр бүх бөхчүүдийн цолны үнэлгээ ялгаатай болох болж таарна. Нэлээд яривагтай шүү...

Нөгөө дэмжинэ гэсэн яасан таван цагираг дээр гарсан оноолтыг дүйзийг оруулаад өгчихгүй л юм даа Тэгвэл чансаагаа гялс шинэчилмээр байдаг. Би хүлээгээл байдаг. Хэн нэгэн хүн дүйз оруулаад яг энэ дүйзийн дагуу чансаа гарлаа шүү гэх ёстой болохоор хэн нэгэн нь заавал дүйз оруулах ёстой байгаа биз дээ. Надад энэ удаа боломж алга л даа.
4-өөс хойш давааны оноолтыг Мөнхбаяр оруулсан байгаа...

5 цагираг дээр гарсан болохоор чамайг олчихлоо гэж ойлгосон юмаа. Буруутаж.
Би Начин, Заан. Гарьд цолтой бөхчүүдийг дотор нь ялгая гэж бодсон юмаа
Нэг их ярвигтай биш байхаа.
Жнь: у/н Отгонбаяр энэ жил цолоо батлаад маш олон начингуудын дээр ам авдаг болсон. Тиймээс тэрийг л ялгаж оноо өгье гэж бодсон юмаа

Арслан цолоо батлана гэж байхгүй учраас Арслангуудыг ялгаатай оноо өгөхгүй гэж бодож байна.
Тухайн цолыг хэдэн удаа баталсан гэдгээр нь 3 хэсэг хуваая гэж бодсон юмаа
Тухайн цолны давааг нэг удаа давсан, 2 удаа давсан, 3-аас дээш давсан.
Начингууд у/н Сумъяабэйс 15, у/н Цогтжаргал 14, у/н Гантулга 13
Заануудын хувьд Ганбат 21 Баяржавхлан 20 Соронзонболд 19 оноогоор бодогдож болохгүй юу?

[ЦАГААН]

Хөдөлмөр нийгэмлэгийн 60 жилийн ой, дархан аварга Цэрэнтогтохын нэрэмжит барилдаан. 2009.09.26
2009/2010 улирлын болон 2009 оны намрын улирлын чансаа:

1. у.з Соронзонболд 502.564 (304.211) [1]
2. у.х Даваабаатар 463.710 (206.875) [4]
3. у.з Рагчаа 391.411 (104.226) [16]
4. у.н ду.Батбаяр 331.477 (165.553) [6]
5. а.а Мөнгөнбаатар 317.312 (69.615) [27]
6. у.х Амартүвшин 315.278 (257.664) [3]
7. а.н Бүрэнтөгс 272.301 [2]
8. у.з Батзориг 249.998 (145.639) [8]
9. у.н Цацабшир 231.745 (167.861) [5]
10. а.а Сангисүрэн 197.319 (125.368) [9]
11. у.н Батзаяа 183.182 (116.964) [11]
12. у.н Өсөх-Ирээдүй 180.811 (115.553) [12]
13. у.н Лхагвасүрэн 165.425 [7]
14. у.х Батболд 158.590 (ш)
15. у.х Бат-Орших 158.126 (ш)
16. а.з Пүрэвсайхан 154.452 (77.076) [18]
17. а.н О.Гантулга 149.143 (ш)
18. а.а Д.Батбаяр 143.016 (71.154) [24]
19. а.а Мөнгөн 142.316 (71.154) [24]
20. а.а Батмөнх 140.813 (69.615) [27]
21. у.ар Ганхуяг 134.331 (ш)
22. у.н Содномдорж 133.174 (66.192) [31]
23. у.н Насандэлгэр 132.393 (114.615) [13]
24. ц.а Санжаадамба 126.203 (ш)
25. a.а Одгэрэл 124.799 (ш)
26. у.х Батжаргал 122.481 (108.846) [15]
27. у.н Э.Энхбат 118.630 [10]
28. у.н Мөнхбат 117.738 (ш)
29. у.н Бат-Эрдэнэ 115.382 (ш)
30. у.н Тогтохбаяр 115.355 (ш)
31. у.н Адъяахүү 115.169 (ш)
32. у.н Уламбаяр 110.769 [14]
33. а.а Гантөгс 93.203 (20.000) [50]
34. а.а Батсуурь 92.692 (72.692) [20]
35. а.а Цогбаяр 91.877 (20.000) [50]
36. а.а Ганзориг /увс/ 91.016 (71.154) [24]
37. а.н Наранбаатар 90.301 [17]
38. а.н Амбаселмаа 82.648 (ш)
39. а.з Мягмарсүрэн 76.632 [19]
40. а.а Цэрэнтогтох 72.381 (ш)
41. а.а Тангад 72.368 [21]
42. а.а Бямбаа 71.875 [22]
42. а.а Цэдэндамбаа 71.875 [22]
44. а.а Д.Энхбат 71.154 (ш)
45. а.а Батдорж 69.615 [27]
46. у.н Цогтжаргал 66.923 [30]
47. у.н Отгонбаяр 63.843 (ш)
48. у.н Гантулга 62.637 [32]
49. а.н Н.Батсуурь 45.843 (22.813) [36]
50. а.н Элбэгбаяр 45.129 (22.813) [36]
51. а.з Батчулуун 43.076 (21.538) [41]
52. а.а Батжаргал /олимп/ 40.000 (20.000) [50]
52. а.а Лха-очир 40.000 (20.000) [50]
52. a.а Энхбаатар /төв/ 40.000 (20.000) [50]
55. у.н Олзгэрэл 33.504 (17.778) [61]
56. з.б Ядамсүрэн 24.524 (ш)
57. а.н Шинэбаяр 23.993 (ш)
58. а.н Ерөөлт 23.458 (ш)
59. а.н Л.Цээсүрэн 23.171 (ш)
60. а.н Т.Хайдав 23.158 [33]
60. а.н Батсүх 23.158 [33]
60. а.н Чимиддорж 23.158 [33]
63. а.н Лутсайхан 22.923 (ш)
64. а.н Чулуунбат 22.888 (ш)
65. а.н Дагва-очир 22.815 (ш)
66. а.н Баасандорж 22.813 [36]
67. а.н Шинэзориг 22.372 (ш)
68. а.х Ганхуяг 21.923 (ш)
69. а.х Баасандорж 21.923 [39]
69. а.х Зоригтбаатар 21.923 [39]
71. а.з Гантулга 21.597 (ш)
72. а.з Ганзориг (Олимп) 21.583 (ш)
73. а.з Амарзаяа 21.544 (ш)
74. а.з Баттүвшин 21.538 (ш)
75. а.з Мөнхбат 21.538 [41]
75. а.з Баатархүү 21.538 [41]
75. а.з Гантогоо 21.538 [41]
75. а.з Энхзаяа 21.538 [41]
75. а.з Занданбат 21.538 [41]
75. а.з Батзориг 21.538 (ш)
81. а.а Буянжаргал 21.154 [47]
81. а.а Батхуяг /хөвсгөл/ 21.154 [47]
81. а.а Ариунбилэг /хэнтий/ 21.154 [47]
81. а.а Одбаяр 21.154 (ш)
85. а.а Сумьяа 20.019 (ш)
86. а.а Энхамгалан /дундговь/ 20.000 [50]
86. а.а Ассейн 20.000 [50]
86. а.а Суманчулуун 20.000 [50]
86. а.а Отгонбаатар /өвөрхангай/ 20.000 [50]
86. а.а Гончигдамба 20.000 [50]
86. а.а Отгонням 20.000 (ш)
86. а.а Шинэбаатар 20.000 (ш)
86. а.а Ё.Эрдэнэжаргал 20.000 [50]
86. а.а Цэрэндаваа 20.00 (ш)
86. а.а Дэлгэрсайхан 20.000 (ш)
86. а.а Багахүү 20.000 (ш)
97. у.н Лхагвадорж 17.778 [61]
98. у.з Бумбаяр 11.429 [63]
98. у.з Сайнбаяр 11.429 [63]

[ЦАГААН]

Мөнхбаяр маань уг нь аль эрт шинэчилсэн байсныг нь би анзааралгүй их уджээ, уучлаарай. Өчигдөр чансаагаа гаргаж дуусаад яг оруулдгийн даваан дээр техникийн саатал гараад одоо л нэг юм нет- тэй боллоо. Одоо удахгүй 4 уулын хишиг болоод намрын улирал дуусах юмуу эсвэл дараагийн 4 уулын хишгийн өмнөх барилдаанаар намрын улирал дуусах у??? Хавар хамгийн сүүлийн 4 уулын хишгийн дараааваргуудын нэрэмжит, тамирчдын өдөр энэ тэр гээд барилдаанууд болоод байдаг. Тэгэхээр хойтонгоос хамгийн сүүлчийн 4 уулын хишиг, тэгээд түүнээс хойш болох барилдаануудыг нийлүүлээд (улсын наадам болон 9 сард болдог эхний 4 уулын хишгээс өмнөх барилдаануудыг мөн оруулах байх) зуны улирал гэвэл зүгээр юмуу?

[ЦАГААН]

Би Начин, Заан. Гарьд цолтой бөхчүүдийг дотор нь ялгая гэж бодсон юмаа
Нэг их ярвигтай биш байхаа.
Жнь: у/н Отгонбаяр энэ жил цолоо батлаад маш олон начингуудын дээр ам авдаг болсон. Тиймээс тэрийг л ялгаж оноо өгье гэж бодсон юмаа

Арслан цолоо батлана гэж байхгүй учраас Арслангуудыг ялгаатай оноо өгөхгүй гэж бодож байна.
Тухайн цолыг хэдэн удаа баталсан гэдгээр нь 3 хэсэг хуваая гэж бодсон юмаа
Тухайн цолны давааг нэг удаа давсан, 2 удаа давсан, 3-аас дээш давсан.
Начингууд у/н Сумъяабэйс 15, у/н Цогтжаргал 14, у/н Гантулга 13
Заануудын хувьд Ганбат 21 Баяржавхлан 20 Соронзонболд 19 оноогоор бодогдож болохгүй юу?

Аан ийм санаа бол их сайхан санаа юм байнаа хөө. Тэгээд дүрэм маань сайтан дээр "хууль тогтоомж, дүрмүүд" гэдэг буланд нь орчихсон байгаа , тэгээд дүрмээ өөрчилбөл тэгнэ ингэнэ гээд заалт байгаа... түүний дагуу л явна даа. Их сайхан санаа байна шүү.

[ЦАГААН]

Манайхан дараа дүйз оруулахдаа эндээ бас оруулчиж байгаарай... тэгвэл амар байна байх.

Зав гардаггүй, баридаан үзэж чаддаггүй ёстой хог болж байнаа

За энэ барилдаанд бол Гантулга гэж залуу 2 сайн харцага хаяад сайн барилджээ дээ

а.з Пүрэвсайхан гэж ямархуу бие хаатай, аль нутгийн хүчтэн байнаа? 2 барилдаан дараалаад л у.н Олзгэрэл, Насандэлгэр нараа 2 давж, хоюуланд нь 3 дээр Соронзон аваад л хаячиж...

Адъяахүү начин сүрхий байнаа шинэ начин Батзаяаг 3 дээр шилж амалж аваад л хашраасан байна ш дээ
Батзориг заан яасан юм бол? зааланд нээх идэвхитэй барилдаал..., арай хойтон жил шөвгөрөх гээд байгаа юм биш биз. Уг нь яс үздэг бол олон л удаа шөвгөрөх байсан даа.

Мөнгөнбаатар аргагүй сайн үзжээ. Ганхуяг арслан, Батзориг заан, Өсөх-Ирээдүй начин гээд тун ч сайн хүмүүсийг давж чансаагаа сайхан ахиулжээ.

[jugder_08]

а.з Пүрэвсайхан гэж ямархуу бие хаатай, аль нутгийн хүчтэн байнаа? 2 барилдаан дараалаад л у.н Олзгэрэл, Насандэлгэр нараа 2 давж, хоюуланд нь 3 дээр Соронзон аваад л хаячиж....

Ховд аймгийн Чандмань сумын залуу гэсэн Батзориг зааны ахынх нь гэлүү эгчийнх нь ч гэлүү хүүхэд нь гэсэн. Энэ жил Ховд аймгийн наадамд үзүүр, түрүүнд үлдээд шинээр аймгийн арслан цолны болзол хангасан Цогбаярт өвдөг шороодсон.
180 см орчим нуруутай бие хаа сайтай л залуу байсан.

шинэ начин Батзаяа маань, хөгшин начингаас барьц сонгоод давж чадалгүй дараа нь өөрөө барьц сонгуулаад унасан. Адъяахүү начин дараагийн даваанд Ду. Батбаяр начинд бол амархан л унаж байна лээ. Тэр өдөр Батзаяа жоохон муу байсан байхаа.

[jugder_08]

Арслан цолоо батлана гэж байхгүй учраас Арслангуудыг ялгаатай оноо өгөхгүй гэж бодож байна.
Тухайн цолыг хэдэн удаа баталсан гэдгээр нь 3 хэсэг хуваая гэж бодсон юмаа
Тухайн цолны давааг нэг удаа давсан, 2 удаа давсан, 3-аас дээш давсан.
Начингууд у/н Сумъяабэйс 15, у/н Цогтжаргал 14, у/н Гантулга 13
Заануудын хувьд Ганбат 21 Баяржавхлан 20 Соронзонболд 19 оноогоор бодогдож болохгүй юу?

Тэгээд цолоо баталсан амжилтыг нь тооцчихоод шөвгөрсөн амжилтыг орхиж эрэмбэлж болохгүй л дээ. /Улсын арслан цолоо батлахгүй ч шөвгөрөх тоолон чимэг нэмж байгаа. Жишээ нь: Азжаргал арслан бол улсад 2 удаа шөвгөрсөн бол Мөнх-Эрдэнэ арслан 12 удаа шөвгөрсөн байдаг./
Тэгэхээр үндэсний бөхийн холбооны эрэмбмийг аваад харгалзуулан оноо өгч болох юм.

[jugder_08]

Батзориг заан яасан юм бол? зааланд нээх идэвхитэй барилдаал..., арай хойтон жил шөвгөрөх гээд байгаа юм биш биз. Уг нь яс үздэг бол олон л удаа шөвгөрөх байсан даа.

Өсөх-Ирээдүй начины ярилцлагыг санагдуулчлаа хэхэ.
у.н Өсөх-Ирээдүй:
Улсын начин талийгаач Ж.Чулуун ах бид их дотно байлаа. Нэг удаа Чулуун ах “Дүү минь, залуудаа л ханатлаа барилдах хэрэгтэй шүү. Тэгэхгүй бол хөгширсөн хойно барилдмаар санагдаад байдаг юм” гэж байсан.

[ЦАГААН]

Баянзүрх уулын хишиг 256 бөхийн уламжлалт барилдаан. 2009.10.11
2009/2010 улирлын болон 2009 оны намрын улирлын чансаа:

1. у.з Соронзонболд 847.173 [1]
2. у.х Даваабаатар 717.616 [2]
3. а.н Бүрэнтөгс 622.754 [7]
4. а.а Мөнгөнбаатар 499.419 [5]
5. у.х Амартүвшин 464.185 [6]
6. у.н Ду.Батбаяр 393.644 [4]
7. у.з Рагчаа 391.411 [3]
8. у.х Бат-Орших 361.712 [15]
9. у.н Өсөх-Ирээдүй 347.928 [12]
10. у.н Лхагвадорж 336.771 [97]
11. у.н Лхагвасүрэн 328.875 [13]
12. у.н Батзаяа 297.190 [11]
13. у.н Цацабшир 295.660 [9]
14. у.н Тогтохбаяр 279.147 [30]
15. у.н Ж.Бат-Эрдэнэ 278.354 [29]
16. у.х Батболд 263.459 [14]
17. у.з Батзориг 249.998 [8]
18. ц.а Санжаадамба 248.913 [24]
19. а.з Пүрэвсайхан 229.359 [16]
20. у.ар Ганхуяг 223.968 [21]
21. а.а Цогбаяр 215.784 [35]
22. а.а Дж.Батбаяр 214.193 [18]
23. а.а Сангисүрэн 197.319 [10]
24. у.н Содномдорж 197.147 [22]
25. у.з М.Өсөхбаяр 193.760 [ш]
26. а.а Одгэрэл 192.953 [25]
27. у.г Доржсамбуу 189.507 [ш]
28. у.н Адъяахүү 180.422 [31]
29. а.а Пурэвдагва 179.171 [ш]
30. у.н С.Мөнхбат 178.842 [28]
31. у.ар Азжаргал 172.428 [ш]
32. а.н О.Гантулга 171.458 [17]
33. а.а Батжаргал(олимп) 165.542 [52]
34. а.н Чимэддорж 164.353 [60]
35. а.а Мөнгөн 161.066 [19]
36. а.а Батмөнх 160.257 [20]
37. у.х Батбаатар 155.703 [ш]
38. а.з Мягмарсүрэн 150.717 [39]
39. у.н Насандэлгэр 148.114 [23]
40. а.а Цэдэндамба 143.774 [42]
41. а.а Д.Энхбат 141.154 [44]
42. а.х Ч.Ганзориг 131.647 [ш]
43. у.н Ж.Отгонбаяр 127.727 [47]
44. а.а Баярхүү 123.935 [ш]
45. у.х М.Батжаргал 122.481 [26]
46. а.а Алтанхуяг 119.890 [ш]
47. у.н Э.Энхбат 118.630 [27]
48. у.н Наранбаатар 115.176 [37]
49. у.н Бадамдорж 112.979 [ш]
50. у.н Б.Баянмөнх 112.782 [ш]
51. а.а Гантөгс 112.647 [33]
52. у.н Эрхэмбаяр 111.377 [ш]
53. у.н Уламбаяр 110.769 [32]
54. у.н Ёндонсамбуу 110.338 [ш]
55. а.а Лха-Очир 110.161 [52]
56. у.х Баасандорж 106.210 [ш]
57 а.х Б.Ганхуяг 96.959 [68]
58. а.з Амарзаяа 94.255 [ш]
59. а.а Буянжаргал 93.744 [81]
60. а.а Батсуурь 92.692 [34]
61. а.а Цэрэнтогтох 92.381 [40]
62. а.а Тангад 92.368 [41]
63. а.а Ганзориг(увс) 91.016 [36]
64. а.а Отгонням 90.935 [86]
65. а.н Наранбаатар 90.301 [ш]
66. а.а Дэлгэрсайхан 90.162 [86]
67. а.з Амбасэлмаа 82.648 [38]
68. а.х Н.Батсайхан 76.286 [ш]
69. а.з Адъяа 73.310 [ш]
70. а.з Амаржаргал 72.658 [ш]
71. а.а Батбилэг 71.928 [ш]
72. а.а Бямбаа 71.875 [42]
73. а.а Сүхбат 71.748 [ш]
74. а.а Ж.Алтаншагай 71.181 [ш]
75. а.а Идэрсүрэн 71.154 [ш]
76. а.а Б.Бат-Эрдэнэ 70.435 [ш]
77. а.а Нямдорж 70.196 [ш]
78. а.а Болдбаатар 70.000 [ш]
79. а.а Батдорж 69.615 [45]
80. а.н Н.Батсуурь 68.240 [49]
81. а.н Элбэгбаяр 67.441 [50]
82. у.н Цогтжаргал 66.923 [46]
83. у.н Цогзолдорж 65.282 [ш]
84. у.н Бурэнбаатар 63.869 [ш]
85. а.з Батчулуун 63.576 [51]
86. у.н Нямсүрэн 63.539 [ш]
87. у.н Гантулга 62.637 [48]
88. у.н Ганхүү 61.078 [ш]
89. а.н Шинэбаяр 46.377 [57]
90. а.н Хайдав 45.471 [60]
91. а.н Лутсайхан 45.236 [63]
92. а.н Чулуунбат 45.201 [64]
93. а.н Дагва-Очир 45.135 [65]
94. а.н Шинэзориг 44.680 [67]
95. а.х Э.Баасандорж 42.923 [66]
96. а.з Энхзаяа 42.101 [75]
97. а.з Занданбат 42.038 [75]
97. а.з П.Мөнхбат 42.038 [75]
99. а.а Одбаяр 41.154 [81]
100. а.а Батхуяг 40.598 [81]
101. а.а Цэрэндаваа 40.000 [86]
101. а.а Гончигдамба 40.000 [86]
101. а.а Шинэбаатар 40.000 [86]
101. а.а Энхбаатар 40.000 [52]
105. а.а Эрдэнэжаргал 39.444 [86]
106. а.а Багахүү 38.750 [86]
107. у.н Олзгэрэл 33.504 [55]
108. з.б Т.Одгэрэл 24.596 [ш]
109. з.б Ядамсурэн 24.524 [56]
110. з.б Б.Баттулга 24.387 [ш]
111. з.б Б.Нарангарав 24.027 [ш]
112. з.б О.Мөнхбаяр 23.906 [ш]
113. з.б Б.Хаш-Эрдэнэ 23.884 [ш]
114. з.б Даваадорж 23.498 [ш]
115. з.б Ганцоож 23.490 [ш]
116. з.б Буянт 23.474 [ш]
117. з.б Даваажамц 23.461 [ш]
118. а.н Ерөөлт 23.458 [58]
119. з.б С.Дамдин 23.452 [ш]
120. з.б Дарханбаатар 23.449 [ш]
121. а.н Цээсүрэн 23.171 [59]
122. а.н Батсүх 23.158 [60]
123. з.б Б.Хишигбаатар 23.139 [ш]
124. з.б С.Ган-Идэр 23.100 [ш]
125. а.н Баасандорж 22.813 [66]
126. а.н М.Ганзориг 22.351 [ш]
127. а.н Б.Эрдэнэхүү 22.350 [ш]
128. а.н Б.Батжаргал 22.334 [ш]
129. а.н Х.Гантулга 22.317 [ш]
130. а.н О.Түмэндэмбэрэл 22.316 [ш]
131. а.н М.Отгонбаатар 22.308 [ш]
131. а.н Эрхэмзоригт 22.308 [ш]
131. ц.н Мөнхболд 22.308 [ш]
131. а.н Дамдиндорж 22.308 [ш]
131. а.н Чулуунгэрэл 22.308 [ш]
136. а.х Зоригтбаатар 21.923 [69]
138. а.з Гантулга 21.597 [70]
139. а.з Ганзориг(олимп) 21.583 [72]
139. а.з Баттүвшин 21.538 [74]
139. а.з Батзориг 21.538 [75]
139. а.з Гантогоо 21.538 [75]
139. а.з Баатархүү 21.538 [75]
144. а.н Б.Отгонбаатар 21.500 [ш]
145. а.з Ариунбилэг 21.154 [81]
146. а.з Бадарч 20.614 [ш]
147. а.з Цэвэлсодном 20.500 [ш]
147. а.з Ч.Мөнхбаяр 20.500 [ш]
147. а.з Буянмөнх 20.500 [ш]
147. а.з Хадбаатар 20.500 [ш]
151. а.а Сумъяа 20.019 [85]
152. а.а П.Батхуяаг 20.000 [ш]
152. а.а А.Батмөнх 20.000 [ш]
152. а.а Г.Батням 20.000 [ш]
152. а.а Отгонбаатар(Өв) 20.000 [86]
152. а.а Заямандах 20.000 [ш]
152. а.а Суманчулуун 20.000 [86]
152. а.а Үржинбаатар 20.000 [ш]
152. а.а Энх-Амгалан (Ду) 20.000 [86]
152. а.а Асэйн 20.000 [86]
161. а.а Булганхүү 19.444 [ш]
162. а.а Бат-Отгон 18.750 [ш]
163. у.н Баянжаргал 15.745 [ш]
164. у.з Бумбаяр 11.429 [98]
164. у.з Сайнбаяр 11.429 [98]

[ЦАГААН]

1 удаа 8 давж, нэг удаа 7 давж түрүүлж, 1 удаа 5 давж шөвгөрсөн Соронзонболд заан 3 барилдаан дараалж чансааг тэргүүлж байна. Барилдаан бүрт 2-р байрны бөхөөсөө холдсоор л байна.
1 удаа 6 давж үзүүрлэж, 1 удаа 6 давж, 1 удаа 5 давж шөвгөрсөн Даваабаатар харцага 3 барилдаан дараалж чансааны 2-оос 4-д бичигдлээ.
2 удаа барилдаж 1 удаа 5, 1 удаа 6 давж шөвгөрөхдөө улсын арсанг 2 удаа, улсын зааныг 3 удаа, харцагыг 1 удаа, начинг 3 удаа нийт 9 улсын цолтой бөхийг давсан Увс аймгийн Давст сумын харьяат бөх аймгийн начин Бүрэнтөгс (олимп сургууль) 2, 7, 3 гэсэн байруудад жагсав.
Мөн олон том улсын цолтой бөхийг шороодуулж амжилттай барилдсан а.а Мөнгөнбаатар суулийн 2 чансаанд 5, 4-р байр эзлэв.
Амартүвшин харцага 3-аас 6-р байрт, Ду.Батбаяр начин 4-өөс 6-р байрт гэсэн тогтмол амжилтууд үзүүлж байгаа бол сүүлийн барилдаанд амжилттай барилдаж үзүүрлэсэн у.н Лхагвадорж 97-р байрнаас 10-р байр суга дэвшлээ.
Барилдаан бүрт тогтмол амжилттай барилдаж у.н Лхагвасүрэн 7-оос 13, у.н Өсөх-Ирээдүй 9-өөс 12, у.н Цацабшир 7-оос 13, у.н Батзаяа 11-ээс 12 гэсэн чансаатай явж байна. Сүүлийн 2 барилдаанд амжилттай барилдсан у.х Бат-Орших 15, 8 гэсэн чансаанд хүрсэн бол, сүүлийн барилдаанд зодоглоогүй Рагчаа заан 16, 3, 7, Батзориг заан 8, 8, 17 гэсэн чансаануудад тус тус бичигдлээ.
а.з Пүрэвсайхан 16-аас 19 д бичигдсэн нь их сайшаалтай хэрэг болж байна, мөн а.а Цогбаяр, а.а Дж.Батбаяр нар барилдаан бүрт амжилттай барилдаж 21, 22 дээр ирлээ. Сүүлийн 2 барилдаанд л оролцсон у.н Тогтохбаяр, у.н Бат-Эрдэнэ, у.х Батболд, ц.а Санжаадамба, у.ар Ганхуяг эхний 20-д багтаж байна.

Цол бүрээр нь тэргүүн байруудад:
Улсын арслан
Ганхуяг 20
Улсын гарьд
Доржсамбуу 27
Улсын заан
у.з Соронзонболд 1
у.з Рагчаа 7
у.з Батзориг 17
Улсын харцага
у.х Даваабаатар 2
у.х Амартүвшин 5
у.х Бат-Орших 8
Улсын начин
у.н Ду.Батбаяр 6
у.н Өсөх-Ирээдүй 9
у.н Лхагвадорж 10
Аймгийн арслан
а.а Мөнгөнбаатар 4
ц.а Санжаадамба 18
а.а Цогбаяр 21
Аймгийн заан ба харцага
а.з Пүрэвсайхан 19
а.з Мягмарсүрэн 38
а.х Ч.Ганзориг 42
Аймгийн начин
а.н Бүрэнтөгс 3
а.н О.Гантулга 32
а.н Чимэддорж 34

[ЦАГААН]

Нийслэл Улаанбаатар хотын 370 жилийн ойд зориулсан бөхийн барилдаан 2009.10.29
2009/2010 оны улирлын болон 2009 оны намрын улирлын чансаа:

1. у.х Даваабаатар 878.234 [2]
2. у.з Соронзонболд 858.667 [1]
3. а.н Бүрэнтөгс 647.082 [3]
4. у.н Ду.Батбаяр 508.324 [6]
5. а.а Мөнгөнбаатар 499.419 [4]
6. у.г Доржсамбуу 481.084 [27]
7. у.х Батболд 466.985 [16]
8. у.х Амартүвшин 464.185 [5]
9. у.н Содномдорж 414.229 [24]
10. у.н Өсөх-Ирээдүй 413.386 [9]
11. у.н Лхагвадорж 401.984 [10]
12. у.з Рагчаа 391.411 [7]
13. у.н Цацабшир 363.269 [13]
14. у.х Бат-Орших 361.712 [8]
15. а.а Батмөнх (төв) 348.163 [30]
16. у.н Ж.Бат-Эрдэнэ 345.824 [15]
17. у.н Лхагвасүрэн 328.875 [11]
18. а.а Сангисүрэн 322.148 [27]
19. а.а Д.Энхбат 319.653 [41]
20. у.н Тогтохбаяр 297.673 [14]
21. у.н С.Мөнхбат 297.554 [30]
22. у.н Батзаяа 297.190 [12]
23. а.а Батжаргал(олимп) 288.148 [33]
24. у.н Уламбаяр 276.234 [53]
25. у.ар Азжаргал 271.233 [31]
26. а.н Чимэддорж 254.817 [34]
27. а.з Пүрэвсайхан 250.929 [19]
28. а.а Пурэвдагва 250.299 [29]
29. у.з Батзориг 249.998 [17]
30. ц.а Санжаадамба 248.913 [18]
31. а.а Цогбаяр 235.807 [21]
32. а.а Мөнгөн 232.216 [35]
33. у.ар Ганхуяг 223.968 [20]
34. у.ар Мөнхбаатар 223.590 [ш]
35. у.н Ёндонсамбуу 223.135 [54]
36. у.х Батбаатар 220.075 [37]
37. а.а Дж.Батбаяр 214.193 [22]
38. а.н О.Гантулга 193.772 [32]
39. у.з М.Өсөхбаяр 193.760 [27]
40. а.а Одгэрэл 192.953 [26]
41. у.н Адъяахүү 180.422 [28]
42. у.н Бадамдорж 173.896 [49]
43. а.з Амарзаяа 170.945 [58]
44. а.а Батсуурь 163.922 [60]
45. а.з Мягмарсүрэн 150.717 [38]
46. у.н Насандэлгэр 148.114 [39]
47. а.а Цэдэндамба 143.774 [40]
48. у.н Цогтжаргал 132.340 [82]
49. а.х Ч.Ганзориг 131.647 [42]
50. у.н Ж.Отгонбаяр 127.727 [43]
51. а.а Чулуунбат 125.914 [ш]
52. а.а Баярхүү123.935 [44]
53. у.х М.Батжаргал 122.481 [45]
54. а.а Алтанхуяг 119.890 [46]
55. у.н Э.Энхбат 118.630 [47]
56. у.н Наранбаатар 115.176 [48]
57. а.а Буянжаргал 114.954 [59]
58. у.н Б.Баянмөнх 112.782 [50]
59. а.а Гантөгс 112.647 [51]
60. у.н Эрхэмбаяр 111.377 [52]
61. а.а Отгонням 110.938 [64]
62. а.а Лха-Очир 110.161 [55]
63. у.х Баасандорж 106.210 [56]
64. а.з Амбасэлмаа 105.548 [67]
65. у.г Ганбаатар 99.137 [ш]
66. а.з Бадарч 98.958 [146]
67. у.н Олзгэрэл 98.932 [107]
68. а.х Б.Ганхуяг 96.959 [57]
69. а.а Батням 96.041 [152]
70. а.а Цэрэнтогтох 92.381 [61]
71. а.а Тангад 92.368 [62]
72. а.а Батбилэг 91.928 [71]
73. а.а Сүхбат 91.750 [73]
74. а.а Ганзориг(увс) 91.016 [63]
75. а.а Бат-Эрдэнэ 90.442 [76]
76. а.н Наранбаатар 90.301 [65]
77. а.а Нямдорж 90.200 [77]
78. а.а Дэлгэрсайхан 90.162 [66]
79. у.н Цогзолдорж 85.954 [83]
80. у.н Ганхүү 78.863 [88]
81. а.х Н.Батсайхан 76.286 [68]
82. а.з Адъяа 73.310 [69]
83. а.з Амаржаргал 72.658 [70]
84. а.з Баярхүү 72.608 [ш]
85. а.а Бямбаа 71.875 [72]
86. а.а Ж.Алтаншагай 71.181 [74]
87. а.а Идэрсүрэн 71.154 [75]
88. а.а Болдбаатар 70.000 [78]
89. а.а Батдорж 69.615 [79]
90. а.н Н.Батсуурь 68.240 [80]
91. а.н Элбэгбаяр 67.441 [81]
92. а.з Занданбат 67.067 [97]
93. у.н Бүрэнбаатар 63.869 [84]
94. а.з Батчулуун 63.576 [85]
95. у.н Нямсүрэн 63.539 [86]
96. у.н Гантулга 62.637 [87]
97. а.а Гончигдамба 61.174 [101]
98. а.а Цэрэндаваа 60.003 [101]
99. з.б Б.Хишигбаатар 47.904 [123]
100. а.н Шинэбаяр 46.377 [89]
101. а.н Х.Гантулга 46.142
102. а.н Хайдав 45.471
103. а.н Лутсайхан 45.236
104. а.н Чулуунбат 45.201
105. а.н Дагва-Очир 45.135
106. а.н Шинэзориг 44.680
107. а.х Э.Баасандорж 42.923
108. а.з Энхзаяа 42.101
109. а.з П.Мөнхбат 42.038
110. а.а Одбаяр 41.154
111. а.а Батхуяг 40.598
112. а.а П.Батхуяг 40.008
113. а.а Шинэбаатар 40.000
113. а.а Энхбаатар 40.000
115. а.а Эрдэнэжаргал 39.444
116. а.а Багахүү 38.750
117. з.б Т.Одгэрэл 24.596
118. з.б Ядамсүрэн 24.524
119. з.б Б.Баттулга 24.387
120. з.б Б.Нарангарав 24.027
121. з.б О.Мөнхбаяр 23.906
122. з.б Б.Хаш-Эрдэнэ 23.884
123. з.б Даваадорж 23.498
124. з.б Ганцоож 23.490
125. з.б Буянт 23.474
126. з.б Даваажамц 23.461
127. а.н Ерөөлт 23.458
128. з.б С.Дамдин 23.452
129. з.б Дарханбаатар 23.449
130. а.н Цээсүрэн 23.171
131. а.н Батсүх 23.158
132. з.б Б.Хишигбаатар 23.139
133. з.б С.Ган-Идэр 23.100
134. а.н Ганзориг 23.000
135. а.н Отгонбаяр 22.910
136. а.н Баасандорж 22.813
137. а.н М.Ганзориг 22.351
138. а.н Б.Эрдэнэхүү 22.350
139. а.н Б.Батжаргал 22.334
140. а.н О.Түмэндэмбэрэл 22.316
141. а.н М.Отгонбаатар 22.308
141. а.н Эрхэмзоригт 22.308
141. ц.н Мөнхболд 22.308
141. а.н Дамдиндорж 22.308
141. а.н Чулуунгэрэл 22.308
146. а.х Ганхуяг 21.923
147. а.х Зоригтбаатар 21.923
148. а.з Гантулга 21.597
149. а.з Мөнхбат 21.592
150. а.з Ганзориг(олимп) 21.583
151. а.з Хашбат 21.548
152. а.з Пүрэвжав 21.543
152. а.з Адъяабат 21.543
154. а.з Сэнгидорж 21.539
155. а.з Баатархүү 21.538
155. а.з Баттүвшин 21.538
155. а.з Батзориг 21.538
155. а.з Гантогоо 21.538
159. а.н Б.Отгонбаатар 21.500
160. а.а Ариунбилэг 21.176
161. а.а Батбилэг 21.169
162. а.з Ариунбилэг 21.154
163. а.з Цэвэлсодном 20.500
163. а.з Ч.Мөнхбаяр 20.500
163. а.з Буянмөнх 20.500
163. а.з Хадбаатар 20.500
167. а.а Сумъяа 20.019
168. а.а Ганням 20.001
169. а.а А.Батмөнх 20.000
169. а.а Отгонбаатар(Ө.в) 20.000
169. а.а Заямандах 20.000
169. а.а Суманчулуун 20.000
169. а.а Үржинбаатар 20.000
169. а.а Энх-Амгалан 20.000
169. а.а Асэйн 20.000
176. а.а Булганхүү 19.444
177. а.а Бат-Отгон 18.750
178. у.н Баянжаргал 15.745
179. у.з Сайнбаяр 11.429
179. у.з Бумбаяр 11.429

[ЦАГААН]

Нийслэл хот байгуулагдсаны 370 жилийн ойд зориулсан уламжлалт "нийслэлийн өдрийн" барилдаан өнөөдөр болж өндөрлөв. Монголы хамгийн том спорт форумын гишүүн би бээр бөх үзэж үнэлэлт дүгнэлт өгөх ёстой байтал чадалгүй явсаар намрын сарыг дуусгав. Ажлаа зохицуулж байгаад л цаг гаргаж бөх үзтэл манай форум түр хугацаагаар ажиллахаа байчихсан байна. Гадаад дотоодод байгаа манай олон найзууд хийх ажилгүй гиюүрэн сууж байна. Энэ форум аргагүй л бидний амьдарлын нэг хэсэг болж дээ.

Бөхийн барилдааны 1-ийн даваанд танк хожит улсын өсөх идэр начин Ж.Отгонбаяр барьц шодуулан залуу бөх Хишигбаатарт бүдэрсэн бол аймгийн начин Олимпын Бүрэнтөгс цэргийн хурц арслан Бямбажавыг шороодуулан энэ намар үнэхээр сайн байгаагаа дахин нэг нотоллоо. Тэрээр энэ намар бөхийн өргөөнд 4 удаа барилдаж 4 удаа шөвгийн 4д үлдсэн, үүний 2 барилдаан нь улсын цолтой бөхчүүдийн томоохон барилдаан байсан бөгөөд одоо намрын чансаанд 3-д бичигдээд байгаа билээ. Мөн нэг сонирхолтой барилдаан олж харсан нь Олимпын Батжаргал Олимпын Ганзоригтой таараад давж байна лээ. Сүхбаатар аймгийн Мөнххаан сумын харьяат аймгийн арслан Бо.Батжаргал гэж энэ залуу насаар их бага шүү дээ, их жижигхэн хүүхэд байсан чинь бие нь задраад сайхан том эр болох шинжтэй байна лээ, энэ жил улсад 3 давсан. Харин Ганзориг аймгийн заан цолыг ноднин хүртээд алга болсон, гэмтэлтэй байгаа л гэж дуулдаж байсан. Даян аварга Сүхбатын "ирээдүйн аварга" гэдэг шагналыг 2008 оны цагаан сараар хүртэж байсан бөх шүү дээ.

2-ын даваа.
Олны анхаарлын төвд байгаа а.н Бүрэнтөгс у.ар Азжаргалтай оноолт таарч барилдав. Хэдхэн хоногийн өмнө 4 уулын хишиг дээр Бүрэнтөгс давж байсан, Бүрэнтөгсийн лавхан бариад авангуут л үзэгчид алга ташиж байх нь түүнийг хэр их олны анхааралд өртөөд байгааг илтгэнэ. Харин Азаа арслан давуулж бариад чархад нь зөрүүлж өхийлдөөд давсан. Соронзонболд заан гарч ирээгүй тул а.н Чимэддорж давав, сүүлийн үед нэлээд хэл аманд орж сэргээш хэргэлсэн нь тогтоогдсон ч Соронзонболд заан намрын бүхий л барилдаануудад амжилттай барилдаж одоогийн байдлаар намрын болон энэ улирлын чансааг тэргүүлж байгаа билээ. Энэ давааны сүүлийн оноолтонд а.а Чулуунбат өөрийн учраа а.а Нямдоржийг илүүрхэн давснаар барилдаан түргэн шуурхай болж өндөрлөв.

у.ар Мөнхбаатар з.б Хишигбаатар
у.ар Азжаргал а.н Бүрэнтөгс
у.г Доржсамбуу а.н Гантулга (Говь-Алтай)
у.г Ганбаатар а.н ???
а.н Чимэддорж у.з Соронзонболд
у.х Батболд а.н Ганзориг
у.х Батбаатар а.н Отгонбаатар
у.х Даваабаатар а.н Амбаселмаа
у.н Ёндонсамбуу а.н Гантулга
у.н Уламбаяр а.з Пүрэвсайхан
у.н Цогтжаргал а.з Хашбат
у.н Олзгэрэл а.з Сэнгидорж
у.н Ду.Батбаяр а.з Адъяабат
у.н Лхагвадорж а.з Мөнхбат
а.з Амарзаяа у.н Насандэлгэр
а.з Баярхүү у.н Цогзолдорж (шодож)
а.з Бадарч у.н Ганхүү
у.н Өсөх-Ирээдүй а.з Пүрэвжав
у.н Бадамдорж а.з Занданбат (шодож)
а.а Батням у.н Тогтохбаяр
у.н Бат-Эрдэнэ а.а Буянжаргал
у.н Цацабшир а.а Ариунбилэг
у.н Содномдорж а.а Батбилэг
у.н Мөнхбат а.а Гончигдамба
а.а Мөнгөн а.а Ганням
а.а Батмөнх а.а Бат-Эрдэнэ
а.а Бо.Батжаргал а.а Отгонням
а.а Сангисүрэн а.а Цогбаяр
а.а Батсуурь а.а Цэрэндаваа
а.а Энхбат а.а Сүхбат
а.а Пүрэвдагва а.а П.Батхуяг (шодож)
а.а Чулуунбат а.а Нямдорж

3-ын даваа.
Ганбаатар гарьд харцага цолтой байхдаа 2008 оны улсын наадмын 3-ын даваанд а.н Чимэддорижйг амалж авч хөлдөө алдаад нэлээд тэвдэж байж давсан. Тус наадамд Ганбааг Чимэдпоржоос өөр хүн хазайлгаж чадалгүй явсаар бүүр Ганбат заан хүртэл маниулдуулсаар үзүүрт хүрч хэдхэн цагийн дараа л гэхэд улсын гарьд цолонд хүрсэн байж билээ. Харин өнөөдөр Ганбаа аргагүй л гарьд хүн шиг илүүрхэж Чимэддоржийг давуудж барьж байгаад мушгиад давчлаа. Даваабаатар харцага даваа бүрт хамгийн түрүүнд давах нь даанч бахдалтай, үнэхээр уран дайчин сайхан барилдана. Эхний 2 даваанд хөл аваад давсан бол энэ даваанд Өсөхбаяр аваргаар начин цолонд хүрч байсан Бадамдорж начинг сугадаж мушигаж ард нь гараад л даанч төвдөх юмгүй давлаа. а.а Батмөнх дархан тамихдаагаараа өсөх идэр начин Цогтжаргалыг арай ч дээ гэмээр хол өнхрүүллээ. Чулуунбат арслан ч мөн сугадаж дайраад шилдэг начин Өсөх-Ирээдүйг амархан давлаа. Сүүлд үлдсэн 4 залуу начнаас Бат-Эрдэнэ начин ам авахдаа Содномдоржийг сонголоо. Хурдтай хонгодуулаад хурдан уналаа, залуу хүнд барилдаан бүр нь л сургамж байдаг тул нэгийг бодогдуулсан байхаа. Харин тунааны барилдаанд уран барилдаант шинэ начин Мөнхбат Цацабшир начнаар ёстой цэнгэн хөгжилдлөө дөө. Дархан тосгуулж хавирч 4 хөллүүлж ард нь гардаг мэхээ хийгээд давчлаа гэж бодож нэг эргэснээ унаагүйг мэдээд дахин олон угсраа мэх хийж Цагцааг уран сайхан давлаа.

у.ар Мөнхбаатар а.з Баярхүү
у.ар Азжаргал а.з Бадарч
у.г Доржсамбуу а.а Батням
у.г Ганбаатар а.н Чимэддорж
у.х Батболд а.з Амарзаяа
а.а Бо.Батжаргал у.х Батбаатар (шодож)
у.х Даваабаатар у.н Бадамдорж
у.н Ёндонсамбуу а.а Батсуурь
у.н Уламбаяр а.а Пүрэвдагва
а.а Батмөнх у.н Цогтжаргал
а.а Энхбат у.н Олзгэрэл
у.н Ду.Батбаяр а.а Мөнгөн
а.а Сангисүрэн у.н Лхагвадорж
а.а Чулуунбат у.н Өсөх-Ирээдүй
у.н Содномдорж у.н Бат-Эрдэнэ
у.н Мөнхбат у.н Цацабшир

4-ийн дава.
Олимпын Батжаргал Мөнхбаатар арсланг улсын арслан хүн шүү гэж айх юм даан ч алга даа, бас л сайн үзсэн шүү. Азжаргал арслан ч хэцүүдэж байна даа. Улсын наадмаар Отгонбаярыг шодож бариад ч хаяж чадаагүй унасан бол энэ удаа Баянхонгорын Энхбатыг мөн л шодож бариад хаяж чадсангүй, өөрөө шодож бариулаад харин амархан л унаж байна лээ. Дархан ганц мэхээрээ хүн давж чадахаа байсан хүнийг одоо тэгээд яанам бэ? а.а Чулуунбатыг хөл авах байхдаа гэж бодож байтал эсэргээрээ хашир гарьд Доржсамбуу хөл хулгайлж хялбархаан давлаа, Төв аймгийн Баянхангай сумын харьяат а.а Батмөнх орооцолдож байгаад дотуур этээд л Ганбаа гарьдыг суулгаж орхилоо. Гарьд сайхан биетэйн дээр ам их зөв амалж барилддаг, улсын наадамд одтой зэрэг хэд хэдэн давуу тал байдаг ч барилдааны ур чадвар, зогсолт гишгэлт энэ тэр нь надад л лав үнэн түүхий харагддаг. Даваабаатар харцага маань юу юугүй бужигнуулсангүй ээ. Дагаж хамаагүй хөдөлбөл тун ч осолтой хүн бол шинэ начин Мөнхбат шүү дээ. Миний тооцоолж байснаар нээх барилдаан гаргалгүй зогсож байгаад анхны дан шуудагдалтнаар л дархан дүүгүүрээ хийлээ дээ. Уржнан нэг аймаар дүүгүүрдээд шилдэг 100 барилдаанд багтчихсан байгаа, энэ удаа тэрэн шигээ 7 удаа эргүүлсэнгүй ээ 2 удаа л эргүүлээд тавихдаа харин заналтай савлаа даа. Мөнхбат нэлээд манарч хэвтэнлээ, энэ барилдааныг үзсэн хүнд улсын наадмаар Бямбажав дүүгүүрдүүлж байгаа нь сэтгэлд зурс гээд л гарсан бизээ.

у.ар Мөнхбаатар а.а Бо.Батжаргал
а.а Энхбат у.ар Азжаргал (шодож)
у.г Доржсамбуу а.а Чулуунбат
а.а Батмөнх у.г Ганбаатар
у.х Батболд а.а Сангисүрэн
у.х Даваабаатар у.н Мөнхбат
у.н Содномдорж у.н Ёндонсамбуу
у.н Уламбаяр у.н Ду.Батбаяр

5-ын даваа.
а.а Энхбат Азаа арсланг давсан зоригондоо нэлээд ширүүн өрсөнч нээх удалгүй бэртэлт авснаар малгайгаа барин догонцон явж одов. Түүний ах улсын шинэ харцага Батболд Баянхонгорын дэвжээн дээр Даваабаатарыг унаж өгөөгүйд уурлан шанаадан "наадам олон бий шүү..." гэж занаад үлдсэн бол саяхан нэг унаад ихийг ойлгосон байх, энэ удаа түүнийг биш өсөх идэр начин Уламбаярыг амалж аваад давлаа. Тунасан 2-ын барилдаан санасныг бодвол ширүүн болсонгүй ээ. Содномдорж ганц удаа бүтэлгүй хонгодсон бол Даваабаатар дархан сугадаагаараа нэг барьж мушгиад үзэгчдэд тулав. 2 бөх голлохдоо Даваабаатар 2 гараараа сугадаж барьсан байдлаасаа үргэлжлэнэ, Содномдорж нэг гараараа сугадсан байдлаас барилдаан эхлэх ёстой гэж жаахан маргатал Даваабаатар шууд л нэг ч барьцгүй барилдая гэж "аарахснаар" бөхийн өргөө дүүрэн алга ташилтаар шагнуулав. Үүнээс цааш 2 бөхийн хүч бяр яг тэнцсэн тул шодох болж шоо Содномыг талаар буулаа.

у.ар Мөнхбаатар а.а Батмөнх
у.г Доржсамбуу а.а Энхбат
у.х Батболд у.н Уламбаяр
у.н Содномдорж у.х Даваабаатар

Шөвгийн дөрөв.
Өдийгөөс 2 жилийн өмнөх нийслэлийн өдрийн барилаанд аймгийн хурц арслан Содномдорж түрүүлж байлаа. Тэр үед а.а томчуудын барилдаанд түрүүлэх нь бараг л боломжгүй мэт зүйл байлаа, одоо бол жирийн л үзэгдэл болсон. Тус 2 жилийн өмнөх барилдаанд Баянхонгор аймгийн арслан Ж.Чулуунбат сайхан барилдаж Даян аварга Өсөхбаяр, улсын заан Баяржавхлан нарыг шороодуулж шөвгийн 4-д үлдээд Азжаргал арслантай барилдахдаа шодолтноос болж будилаад унасанд тооцогдож байв. Үзүүр түрүүнд барилдахаар Азжаргал арслан Содномдорж 2-ыг гарах гэтэл үзэгчид ундааны саваар бөхийг өргөөг дүүргэж уурссан тул Азаа шууд тахимаа өгч үзэгчдийн хилэнг дарснаар Содномдорж түрүүлж байлаа. Энэ жил харин Содном урд даваанд Даваабаатартай бүх хүчээ шавхан барилдасны дээр нутгийн ах Мөнхбаатар арслантай таарсан тул нээх барилдаан гаргалгүй унав. Харин Батболд харцага дүүгийнхээ хариу авч чадалгүй Доржсамбуу гарьдад хялбархан дийлдэв. Тэрээр улсад үзүүрлэхдээ Мөнхбаатарт толгойгоо уургалуулаад даруулсан шигээ Батболдыг яг ижлээр давав. Үүний дараа яг 2 жилийн өмнөх наадмын ижлээр Мөнхбаатар арслантай түрүү булаалдахаар болов. 2 бөхийн 2 жилийн өмнө өмсөж байсан цэнхэр зодог шуудагнууд нь ч тус 2 бөхийн 2 жилийн өмнөх тэр сэтгэл догдлуулсан хэн нь арслан болох бэ? гэдэг шийвдэрлэх барилдааныг санагдуулж байлаа. Нийслэлийн 369 жилийн ойд түрүүлсэн Доржсамбуу гарьдыг энэ удаа 2 жилий өмнө дийлээгүй өөрөөсөө 10 дүү хүнийг барахгүй дээ гэж олон хүн бодож байсан байх. Харин барилдаан эсэргээрээ өрнөж гарьд сэнжигний барьцнаас зайлж дугтраад зөрүүлж тахимдтал бүдүүн арслан яг л цэцэрлэгийн хүүхэд аятай 2 хөл нь дээшээ гозойз хүнд бие нь газар нялга уналаа. 2 жилийн өнмөх хариугаа авлаа гэх нь ч хаашаа юм, ямар ч байсан энэ удаа би Мөнхбаатараас нээх хол дутуу бөх биш шүү гэдгээ нотолж харууллаа гэж би ойлголоо. 371 жилийн ойн баяр хол ч юм шиг ойрхон ч юм шиг байна даа.

[Чуугий]

Сүхбат аваргын Олимп дэвжээнд бэлтгэл хийдэг болохоор Олимпийн бөх гээд байгаа юм.
Соронзон эмчийн магадлалгаагаар 2н даваанд гараагүй.

[ЦАГААН]

Авто замын салбар үүсэж, хөгжисний 80 жилийн ойд зориулсан барилдааны дараах 2009/2010 оны улирлын болон 2009 оны намрын улирлын чансаа. 2009-12-03

1. у.з Соронзонболд 1063.387 (204.720) [2]
2. у.х Даваабаатар 878.234 (0.000) [1]
3. у.г Доржсамбуу 670.071 (188.987) [6]
4. а.н Бүрэнтөгс 647.082 (0.000) [3]
5. у.х Батболд 627.589 (160.604) [7]
6. у.н Өсөх-Ирээдүй 527.917 (114.531) [10]
7. у.а Мөнхбаатар 515.415 (291.825) [34]
8. у.н Ду.Батбаяр 508.324 (0.000) [4]
9. а.а Мөнгөнбаатар 499.419 (0.000) [5]
10. у.х Амартүвшин 464.185 (0.000) [8]
11. у.з Рагчаа 451.418 (60.007) [12]
12. у.з Өсөхбаяр 448.077 (254.317) [39]
13. у.н Уламбаяр 445.255 (169.021) [24]
14. у.н Цацабшир 426.416 (63.147) [13]
15. у.х Бат-Орших 425.929 (64.217) [14]
16. у.н Содномдорж 414.229 (0.000) [9]
17. у.н Лхагвадорж 401.984 (0.000) [11]
18. а.а Дж.Батбаяр 394.799 (180.606) [37]
19. ц.а Санжаадамба 374.131 (125.218) [30]
20. у.н Бат-Эрдэнэ 364.339 (18.515) [16]
21. а.н О.Гантулга 348.514 (154.742) [38]
22. а.а Батмөнх 348.163 (0.000) [15]
23. а.а Энхбат 340.873 (21.220) [19]
24. у.н Лхагвасүрэн 328.875 (0.000) [17]
25. а.а Сангисүрэн 322.148 (0.000) [18]
26. у.н Батзаяа 315.728 (18.538) [22]
27. а.а Батжаргал(олимп) 310.845 (22.697) [23]
28. а.а Цогбаяр 308.219 (72.412) [31]
29. у.н Тогтохбаяр 297.673 (0.000) [20]
30. у.н Мөнхбат 297.554 (0.000) [21]
31. а.з Мягмарсүрэн 295.997 (145.280) [45]
32. а.а Батсуурь 289.120 (125.198) [44]
33. у.а Азжаргал 279.184 (7.951) [25]
34. а.з Пүрэвсайхан 273.574 (22.645) [27]
35. а.а Пүрэвдагва 270.311 (20.012) [28]
36. у.х Баасандорж 264.319 (158.109) [63]
37. а.н Чимэддорж 254.817 (0.000) [26]
38. у.з Батзориг 249.998 (0.000) [29]
39. у.х Батбаатар 236.255 (16.180) [36]
40. а.а Мөнгөн 232.216 (0.000) [32]
41. у.н Эрхэмбаяр 225.983 (114.606) [60]
42. у.а Ганхуяг 223.968 (0.000) [33]
43. у.н Ёндонсамбуу 223.135 (0.000) [35]
44. у.н Насандэлгэр 214.256 (66.142) [46]
45. а.а Одгэрэл 212.968 (20.015) [40]
46. а.а Чулуунбат 195.857 (69.943) [51]
47. а.з Амарзаяа 193.135 (22.190) [43]
48. у.н Бүрэнбаатар 184.220 (120.351) [93]
49. у.н Адъяахүү 180.422 (0.000) [41]
50. у.н Бадамдорж 173.896 (0.000) [42]
51. а.а Батням 172.413 (76.372) [69]
52. а.а Ганзориг 163.343 (72.327) [74]
53. а.а Дэлгэрсайхан 161.288 (71.126) [78]
54. а.н Элбэгбаяр 158.278 (90.837) [91]
55. у.г Ганбаатар 155.138 (56.001) [65]
56. у.н Цогзолдорж 154.755 (68.801) [79]
57. а.а Баярхүү 143.942 (20.007) [52]
58. а.а Цэдэндамба 143.774 (0.000) [47]
59. а.а Батдорж 141.449 (71.834) [89]
60. а.а Буянжаргал 136.126 (21.172) [57]
61. у.н Цогтжаргал 132.340 (0.000) [48]
62. а.х Ч.Ганзориг 131.647 (0.000) [49]
63. у.н Отгонбаяр 127.727 (0.000) [50]
64. у.х Батжаргал 122.481 (0.000) [53]
65. а.а Алтанхуяг 119.890 (0.000) [54]
66. у.н Энхбат 118.630 (0.000) [55]
67. у.з Сайнбаяр 116.735 (105.306) [161]
68. у.н Наранбаатар 115.176 (0.000) [56]
69. у.н Б.Баянмөнх 112.782 (0.000) [58]
70. а.а Гантөгс 112.647 (0.000) [59]
71. а.а Отгонням 110.938 (0.000) [61]
72. а.а Лха-Очир 110.161 (0.000) [62]
73. а.з Амбасэлмаа 105.548 (0.000) [64]
74. а.з Бадарч 98.958 (0.000) [66]
75. у.н Олзгэрэл 98.932 (0.000) [67]
76. а.х Ганхуяг 96.959 (0.000) [68]
77. а.а Заяамандах 94.828 (74.828) [153]
78. а.а Цэрэнтогтох 92.381 (0.000) [70]
79. а.а Тангад 92.368 (0.000) [71]
80. а.а Батбилэг 91.928 (0.000) [72]
81. а.а Сүхбат 91.750 (0.000) [73]
82. а.а Болдбаатар 91.273 (21.273) [88]
83. а.а Бат-Эрдэнэ 90.442 (0.000) [75]
84. а.н Наранбаатар 90.301 (0.000) [76]
85. а.а Нямдорж 90.200 (0.000) [77]
86. а.а Гончигдамба 82.334 (21.160) [97]
87. у.н Ганхүү 78.863 (0.000) [80]
88. а.х Н.Батсайхан 76.286 (0.000) [81]
89. а.з Адъяа 73.310 (0.000) [82]
90. а.з Амаржаргал 72.658 (0.000) [83]
91. а.з Баярхүү 72.608 (0.000) [84]
92. а.а Бямбаа 71.875 (0.000) [85]
93. а.а Санчир 71.203 (71.203) [ш]
94. а.а Ж.Алтаншагай 71.181 (0.000) [86]
95. а.а Идэрсүрэн 71.154 (0.000) [87]
96. а.н Лутсайхан 68.950 (23.714) [103]
97. а.н Батсуурь 68.240 (0.000) [90]
98. у.н Алтансүх 67.753 (67.753) [ш]
99. а.з Занданбат 67.067 (0.000) [92]
100. а.з Батчулуун 63.576 (0.000) [94]
101. у.н Нямсүрэн 63.539 (0.000) [95]
102. у.н Гантулга 62.637 (0.000) [96]
103. а.а Батхуяг(Хө) 61.773 (21.175) [112]
104. а.а П.Батхуяг 60.031 (20.023) [113]
105. а.а Цэрэндаваа 60.003 (0.000) [98]
106. а.н Шинэбаяр 46.377 (0.000) [99]
107. а.н Х.Гантулга 46.142 (0.000) [100]
108. а.н Хайдав 45.471 (0.000) [101]
109. а.н М.Ганзориг 45.351 (0.000) [102]
110. а.н Чулуунбат 45.201 (0.000) [104]
111. а.н Дагва-Очир 45.135 (0.000) [105]
112. а.н Шинэзориг 44.680 (0.000) [106]
113. а.з Ганзориг(олимп) 44.254 (22.671) [134]
114. а.з Хашбат 44.189 (22.641) [135]
115. а.з Батзориг 43.853 (22.315) [141]
116. а.х Баасандорж 42.923 (0.000) [107]
117. а.а Ариунбилэг 42.176 (0.000) [108]
118. а.з Энхзаяа 42.101 (0.000) [109]
119. а.з П.Мөнхбат 42.038 (0.000) [110]
120. а.а Одбаяр 41.154 (0.000) [111]
121. а.а Шинэбаатар 40.000 (0.000) [114]
122. а.а Энхбаатар 40.000 (0.000) [115]
123. а.а Эрдэнэжаргал 39.444 (0.000) [116]
124. а.а Багахүү 38.750 (0.000) [117]
125. а.н Ганзориг 23.516 (23.516) [ш]
126. а.н Ерөөлт 23.458 (0.000) [118]
127. а.н Цээсүрэн 23.171 (0.000) [119]
128. а.н Батсүх 23.158 (0.000) [120]
129. а.н Отгонбаяр 22.910 (0.000) [121]
130. у.з Бумбаяр 22.862 (11.433) [162]
131. а.н Баасандорж 22.813 (0.000) [122]
132. а.н Эрдэнэхүү 22.350 (0.000) [123]
133. а.н Батжаргал 22.334 (0.000) [124]
134. а.н Түмэндэмбэрэл 22.316 (0.000) [125]
135. ц.н Мөнхбөлд 22.308 (0.000) [128]
136. а.н Дамдиндорж 22.308 (0.000) [129]
137. а.н Чулуунгэрэл 22.308 (0.000) [130]
138. а.н Отгонбаатар 22.308 (0.000) [126]
139. а.н Эрхэмзоригт 22.308 (0.000) [127]
140. а.х Зоригтбаатар 21.923 (0.000) [131]
141. а.з Гантулга 21.597 (0.000) [132]
142. а.з Мөнхбат 21.592 (0.000) [133]
143. а.з Пүрэвжав 21.543 (0.000) [136]
144. а.з Адъяабат 21.543 (0.000) [137]
145. а.з Сэнгидорж 21.539 (0.000) [138]
146. а.з Баттүвшин 21.538 (0.000) [140]
147. а.з Баатархүү 21.538 (0.000) [139]
148. а.з Гантогоо 21.538 (0.000) [142]
149. а.н Б.Отгонбаатар 21.500 (0.000) [143]
150. а.а Батбилэг 21.169 (0.000) [144]
151. а.з Ч.Мөнхбаяр 20.500 (0.000) [146]
152. а.з Буянмөнх 20.500 (0.000) [147]
153. а.з Хадбаатар 20.500 (0.000) [148]
154. а.з Цэвэлсодном 20.500 (0.000) [145]
155. а.а Амартүвшин 20.020 (20.020) [ш]
156. а.а Сумъяа 20.019 (0.000) [149]
157. а.а Баатарзол 20.005 (20.005) [ш]
158. а.а Ганням 20.001 (0.000) [150]
159. а.а Үржинбаатар 20.000 (0.000) [155]
160. а.а Энх-Амгалан 20.000 (0.000) [156]
161. а.а Асэйн 20.000 (0.000) [157]
162. а.а Отгонбаатар(Өв) 20.000 (0.000) [152]
163. а.а А.Батмөнх 20.000 (0.000) [151]
164. а.н Суманчулуун 20.000 (0.000) [154]
165. а.а Булганхүү 19.444 (0.000) [158]
166. а.а Бат-Отгон 18.750 (0.000) [159]
167. у.н Баянжаргал 15.745 (0.000) [160]

Дүрмийн дагуу залуу бөхчүүдийн чансааг өмнөх чансаанаас хаслаа.

[ЦАГААН]

Азжаргал арслан 1-ийн даваан шодолтоор хожсон ч давах гэж нэлээн юм болж байна лээ, гэвч 2 дээр амархаан гэдэргээ хараад унасан. Харин 2-ын давааны нэгэн сонирхолтой барилдаан а.а Заяамандах у.н Бат-Эрдэнэ нарын хооронд өрнөж Заяамандах арслан давлаа.

3-ын даваа.
1. у.ар Мөнхбаатар а.н Элбэгбаяр
2. у.г Доржсамбуу а.а Батням
3. у.г Ганбаатар а.з Мягмарсүрэн
4. у.з Рагчаа а.а Давж.Батбаяр
5. у.з Сайнбаяр а.а Цогбаяр
6. у.з Өсөхбаяр у.н Цогзолдорж
7. у.з Соронзонболд а.а Гонзориг (Увс)
8. у.х Баасандорж а.а Заяамандах
9. у.х Батболд а.а Батдорж
10. у.х Бат-Орших у.н Бүрэнбаатар
11. у.н Эрхэмбаяр а.а Дэлгэрсайхан
12. у.н Уламбаяр у.н Алтансүх
13. у.н Насандэлгэр а.а Батсуурь
14. у.н Өсөх-Ирээдүй а.а Санчир
15. у.н Цацабшир а.н Гантулга
16. а.а Чулуунбат ц.а Санжаадамба

Өвөрхангай аймгийн заан Мягмарсүрэн гарьд Ганбаатарыг амархаан давлаа. Хонгодоод, араар нь мордох зуур нэлээд хугацаа зарцуулсан болов ч гарьд маань юу ч хийж чадалгүй харж зогсож байгаад л унаж байна лээ. Дараагийн нэг сонирхолтой барилдааныг Баянхонгор аймгийн арслан Даваажанцагийн Батбаяр гаргалаа. Рагчаа зааныг яг Гантогтох гарьдын араар нь шахаж мордох мэхээр давж байх юм, их уран гоё хийсэн дээ Рагчаа заанд шүү дээ! Уран барилдаант у.н Бүрэнбаатар бас л шуугилсан даа. Шинэ харцага Бат-Орших аргагүй эрэмбэ зааж Бүрнээг авсан ч дархан хөл авах мэхээ хийж чөлөөтийн ОУХМ маань давж байх юм, залуу харцагад нэлээн сургамжтай барилдаан болсон байх. Хүний дархан мэх хэцүү, харьсан гэж басаж болдоггүй л юм байна даа. Дараагийн даваанд Батболд харцагатай ч зоригтой сайхан үзэж байгаад унасан даа Бүрнээ начин. Харин энэ өдөр нээх сайнгүй барилдаан үзүүлж 2 ч удаа шодолтонд хүрсэн Өсөх-Ирээдүй начин энэ даваанд харин сайхан барилдаж Санчир арслан хутгаад сайхан давлаа. Энэ өдрийн гол шуугианыг тарьсан Увс аймгийн Малчин сумын харьяат а.н О.Гантулга Цацабшир начныг тосгуулж хавираад давчих юм, эхний 2 даваанд улсын начин Ду.Батбаяр, арслан Азжаргал нарыг дараалуулан шороодуулсан нь энэ өдөр уран барилдааны шагнал авах боломжтой болгов. Энэ даваанд тунасан 2 арслан сайхан барилдах ёстой... учир нь тэд чөлөөтийн улсын аваргаас эхлүүлээд л хэн нь 120 кг Монголын шилдэг болж олон улсын тэмцээнүүдэд оролцох бэ? гээд их өрсөлддөг хүмүүс, ихэнхдээ Чулуунбат Монгол улсын төлөөлөн олон улсын тэмцээнд байнга шахуу явж 120-д дархлаад байгаа. Санжаадамба үндэсний бөхөд ямархуу амжилттай барилдаж байгаа нь ойлгомжтой. Өнөөдөр Чулуунбат хөлийг нь авах гэж тохиод толгойгоо уургалуулаад, суганд нь эргэх гээд чадалгүй уналаа.

4-ийн даваа.
1. у.ар Мөнхбаатар а.н Гантулга
2. у.г Доржсамбуу а.з Мягмарсүрэн
3. у.з Сайнбаяр а.а Давж.Батбаяр
4. у.з Өсөхбаяр ц.а Санжаадамба
5. у.з Соронзонболд а.а Батсуурь
6. у.х Баасандорж у.н Өсөх-Ирээдүй (шодож)
7. у.х Батболд у.н Бүрэнбаатар
8. у.н Уламбаяр у.н Эрхэмбаяр

Урд даваанд Рагчаа зааныг гоё давсан Батбаяр арслан тэр эргчээрээ Сайнбаяр зааныг зүгээр л шилбүүрдээд хаячлаа шүү. Хурд муутай, нууруу намтай болохоос бяр ихтэй, нягт барилдах энэ тэрийн хувьд бол сайн шүү Дж.Батбаяр арслан маань. Улсын заан Өсөхбаяр ч харин хийг нь харж байгаад сайхан хутгаад л ц.а Санжаадамба арсланг суулгалаа, у.н Уламбаяр у.н Эрхэмбаярыг тохоод гялс давчиж байна лээ.


5-ын даваа.
1. у.ар мөнхбаатар а.а Батбаяр
2. у.г Доржсамбуу у.х Баасандорж
3. у.з Соронзонболд у.х Батболд
4. у.з Өсөхбаяр у.н Уламбаяр

у.ар Мөнхбаатар а.а Батбаярыг нэлээд удаан ноцолдосны эцэст хутгаад л давлаа, у.з Соронзонболд у.х Батболдыг дархлаад байгаа зүүн тохоогоо ганц хийгээд л давлаа. Энэ мэх дархлаад байгаа гэж хүмүүс хэлээд байсан үнэн л юм байна даа, наадмаар унасаныхаа хариуг бага ч гэсэн авлаа. у.з Өсөхбаяр у.н Уламбаярыг дутуу хийсэн хавирааг нь этээ болгоод л суулгачлаа. Жижиг Өсөхбаяр бол үнэн авъяастай бөх шүү дээ, байгалиас заяасан мэдрэмж авъяастайгаа ч өнөөдөр Санжаадамба арслан, Уламбаяр начин 2 дээр харуулсан. у.г Доржсамбуу у.х Баасандорж 2-ын барилдааныг ёстой л ойлгосонгүй. Бараг 30 минут барилдалгүй хэрэлдэж зогссоны эцэст Баасандорж шууд элэг бүсээ тайлж өгчөөд яваад өглөө. Үзэгчид харин "Доржсамбуу чи болиоч 3 дахиа боллоо шүү..." гэж хэлж байна лээ. Миний ойлгосноор бол үндсэн цаг дуусч элэг бүс сэнжигний барьц барих болоход гарьд барьц тавилцсан "хугацаагаа тооцно" элэг бүс сэнжигдэх болоогүй гэсэн бололтой. За ингээд л Баасандорж барьц барина, Доржсамбуу сэрвүүгээс үзнэ гээд баахан маргав бололтой. Харин нутгийн ахмад бөх тул гарьд 2 3 ширүүн үг хэлэх шиг болсон, энэ нь харцагад таалагдаагүй биз. Ойлгомжгүй байдал нэлээд үргэлжилсний эцэст Баасандорж харцага шууд л элэг бүсээ тайлчаад буцаад алхчихсан.



6-гийн даваа.
1. у.ар Мөнхбаатар у.з Соронзонболд
2. у.г Доржсамбуу у.з Өсөхбаяр

Өсөхбаяр заан харин шийдвэртэйхэн үзэж эхлэв. у.г Доржсамбуу Баасандорж ах 2-ынх нь урд давааны барилдаан нөлөөлсөн биз сугадаж дайраад л ганцхан мушгиж хавираад гарьдыг доороо хийчлээ. Гарьдыг хэрийн хүнд дээрэлхүүлж байхыг нь хараагүй юм даа... Ноднин жил 6-гийн даваанд өвдөг шороодож заан болоход томоохон тус хүргэж байсан Мөнхбаатар арслан энэ удаа Соронзонболд заанд цолны эрэмбийг мэдрүүлье гэсэн бололтой эхнээсээ санаачлагатай барилдав. Хутгаад... түүнийг хөмрөө болгоод... дахиж хутгаа болгох зэргээр 2 бөх 1, 1 хөл дээрээ нэлээн удаа тэмцэлдэв. Арслангийн гарны таталд дутуудсан байх, нэмээд Соронзон ч үнэхээр сайн биеэ суллах юмаа. Сүүлд харин нэг муухан гар ачаад буцахад нь дагаж орж муухан мордож мушгиад арслан давлаа.

Үзүүр түрүүний барилдаан удааширч шодолтонд хүрэв. Энэ өдөр Доржсамбуу Баасандорж 2-ын барилдалгүй удасныг эс тооцвол шодолт их цөөхөн гарсан даа уг нь. Улсын арслан Мөнхбаатарын талаар шоо бууж түрүүлж, улсын заан Өсөхбаяр үзүүрлэв.

[ЦАГААН]

Энэ намраас хойших томоохон барилдаануудад амжилттай барилдаж дээгүүр чансаатай яваа бөхчүүдийн дунд аль аймгийн бөхчүүд хэр амжилттай явааг сонирхоё.
Эхний 14 байранд яваа бөхчүүд 12 өөр аймгийнх байгаа нь (Говьт-Алтай, Булган аймгуудаас 2 бөх давхацсан) хамгийн их сонирхол татлаа.
Ингээд аймаг бүрийн эхний 5 байранд яваа бөхчүүдийг сонирхоод үзье.

Говь-Алтай аймаг:
1. у.з Соронзонболд 1063.387
8. у.н Ду.Батбаяр 508.324
17. у.н Лхагвадорж 401.984
20. у.н Бат-Эрдэнэ 364.339
29. у.н Тогтохбаяр 297.673

энэ 5 бөхийн дундаж оноо 527.141 байгаа нь чансааны 6-р байранд явж байгаа у.н Өсөх-Ирээдүйнхтэй яг ижил байна. Эдгээр 5 бөхийн цаана чансаанд орсон болон ороогүй олон шилдэг бөх байгаа билээ. у.г Ганбаатар, у.н Гантулга, у.н Баярмагнай... а.а Амартүвшин...

Төв аймаг:
2. у.х Даваабаатар 878.234
22. а.а Батмөнх 348.163
40. а.а Мөнгөн 232.216
63. у.н Отгонбаяр 127.727
100. а.з Батчулуун 63.576

энэ 5 бөхийн дундаж чансаа 329.983 байгаа нь 24-р байранд байгаа у.н Лхагвасүрэнтэй бараг ижил байна. Чансаанд ороогүй у.з Амгаланбаатар гэх зэрэг цөөн хэдэн сайн бөх л цаана нь байгаа даа. Даваабаатар харцага аймгийнхаа амжилтыг ямархуу их урагшлуулж байгаа нь харагдаж байгаа бизээ.

Булган аймаг:
3. у.г Доржсамбуу 670.071
12. у.з Өсөхбаяр 448.077
36. у.х Баасандорж 264.319
43. у.н Ёндонсамбуу 223.135
61. у.н Цогтжаргал 132.340

энэ 5 бөхийн дундаж чансаа 347.588 байгаа нь 22-р байранд байгаа а.а Батмөнх ойролцоо байна. Ах дүү, удам судар, нутаг усаараа хэлхэгдсэн эдгээр 5 шилдэг хүчитний цаана у.н Э.Энхбат, а.а Отгонбаатар, а.а Сүмбээ... (Олимпын аварга а.а Түвшинбаяр ) нарын зэрэг олон шилдэг бөх байгаа.

Увс аймаг:
4. а.н Бүрэнтөгс 647.082
15. у.х Бат-Орших 425.929
21. а.н О.Гантулга 348.514
30. у.н Мөнхбат 297.554
32. а.а Батсуурь 289.120

Энэ 5 бөхийн дундаж чансаа 401.639 байгаа нь 11-р байранд байгаа у.н Лхагвадоржтой яг ижил байна. Увсаас чансааны дээгүүр байранд яваа 5 бөхийг хайж олоход Говь-Алтайтай нэгэн адил их амархан байсан боловч олон том цолтой бөхчүүдтэй энэ аймгийн нүүр царайг энэ 5 залуу тахалж байна гэсэн сонин үр дүнд хүрэв. Дөнгөж аймгийн начин цолтой 20 орчим настай идэр залуухан Бүрэнтөгс, О.Гантулга нар болон өнөө жил цолоо ахиулцгаасан шилдэг 3 хүчтэн нь мөн цуг байна. Цаана нь у.г Гантогтох, у.з Ганбат, у.з Бумбаяр, у.з Одгэрэл, у.х Батбаатар... ц.а Бямбажав ... гэсэн мөн ч олон том цолтой болон шилдэг бөхчүүд байгаа даа.

Баянхонгор аймаг:
5. у.х Батболд 627.589
18. а.а Дж.Батбаяр 394.799
23. а.а Энхбат 340.873
46. а.а Чулуунбат 195.857
71. а.а Отгонням 110.938

энэ 5 бөхийн дундаж чансаа 334.011 байгаа нь 23 ба 24-р байранд байгаа бөхчүүдийн дунд орох амжилт болж байна. Ах дүү 2-оор тэргүүлүүлсэн манай нутгийн хүчитнүүдийн хувьд 18 ба 23-д 2 аймгийн арслан жагсаж байгаа нь тэмдэглүүштэй хэрэг болж байна. Цаана улсын начин Сэр-Одоор ахлуулсан ... а.а Баянмөнх, а.з Буянмөнх ... нарын зэрэг хэд хэдэн хүчтэн байгаа шүү.

Сэлэнгэ аймаг:
6. у.н Өсөх-Ирээдүй 527.917
41. у.н Эрхэмбаяр 225.983
45. а.а Одгэрэл 212.968
48. у.н Бүрэнбаатар 184.220
53. а.а Дэлгэрсайхан 161.288

энэ 5 бөхийн дундаж чансаа 262.475 байгаа нь 36-д байгаа у.х Баасандоржтой ойролцоо байна. Сэлэнгэ нутгийн улсын начингууд болон начинд санаархагч (Одгэрэл чинь Сэлэнгэ билүү Дархан ч билүү) эдгээр 5 бөхөөс гадна өндөр Баянмөнх нарын зэрэг цөөн хэдэн бөх цаана нь бий.

Хөвсгөл аймаг:
7. у.а Мөнхбаатар 515.415
16. у.н Содномдорж 414.229
51. а.а Батням 172.413
69. у.н Б.Баянмөнх 112.782
103. а.а Батхуяг(Хө) 61.773

Эдгээр 5 бөхийн дундаж чансаа 255.323 байгаа нь 37-д байгаа а.н Чимэддоржтой ижил байна. 2 тасархай сайн бөхөөрөө манлайлуулсан (Батням Хөвсгөлийнх мөн үү?) 3 аваргын өлгий нутаг Хөвсгөлчүүдээс улсад 3 удаа 6 давсан хүчит манлай харцага Элбэг, у.х Г.Ганхуяг ... нарын зэрэг цөөн хэдэн хүчтэн цаана үлдсэн байгаа.

Ховд аймаг:
10. у.х Амартүвшин 464.185
24. у.н Лхагвасүрэн 328.875
26. у.н Батзаяа 315.728
28. а.а Цогбаяр 308.219
34. а.з Пүрэвсайхан 273.574

Энэ 5 бөхийн дундаж чансаа 338.116 байгаа нь 23-д байгаа а.а Д.Энхбатын орчимд байна. Жигдхэн, нягтхан амжилт гаргаж байгаа Ховдчуудад у.з Батзориг, у.з Мягмарсүрэн ... нарын зэрэг нутгийнхаа дүү нарыг "өөд" нь татдаг сайчууд байнаа.

Архангай аймаг:
11. у.з Рагчаа 451.418
19. ц.а Санжаадамба 374.131
35. а.а Пүрэвдагва 270.311
47. а.з Амарзаяа 193.135
62. а.х Ч.Ганзориг 131.647

Энэ 5 бөхийн дундаж чансаа 284.128 байгаа нь 32 ба 33-р байранд байгаа бөхтэй л дүйж байна. Рагчаа заан 4 аймгийн цолтой бөхийнхөө хамтаар л намрыг барилдаж өнгөрүүлсэн бололтой, бусад нь хаачив??? үнэндээ бол Архангайхны хувьд энэ бол маш чамлахаар амжилт. Даян аварга Өсөхбаяр, у.х Мөнгөнцоож ... нарын зэрэг улсын нааадмын өнгийг тодортойлох олон сайхан хүчтэн эднийд бий.

Завхан аймаг:
13. у.н Уламбаяр 445.255
49. у.н Адъяахүү 180.422
50. у.н Бадамдорж 173.896
72. а.а Лха-Очир 110.161
81. а.а Сүхбат 91.750

Энэ 5 бөхийн дундаж чансаа 200.296 байгаа нь 45 ба 46-р байрны хооронд л байхаар амжилт болж байна. у.з Баяржавхлан нарын зэрэг сайчууд нь барилдаад байвал эдний амжилт ийм муу байх ёсгүй дээ. Адъяахүү начин нь л аймгаа аварч байгаа харагдана. у.н Сумъяабэйс, у.н Оргил... нарын зэрэг чансаанд тодорхой хэмжээний байр суурь эзээд явж байх ёстой бөхчүүд уг нь байгаа л юмсан даа.

Өвөрхангай аймаг:
25. а.а Сангисүрэн 322.148
31. а.з Мягмарсүрэн 295.997
37. а.н Чимэддорж 254.817
42. у.а Ганхуяг 223.968
59. а.а Батдорж 141.449

Энэ 5 бөхийн чансаа 247.675 байгаа нь Ховдынхны айргийн 5-д багтаагүй 38-д байгаа Батзориг заантай л ойролцоо байна. Арслан Ганхуяг нь 4 аймгийн цолтой бөхчүүдийн хамтаар яг Архангайхантай ижил төрхтэй л барилдаанд оролцдог бололтой. Тэдний сайчуудыг бол нэрлээд барахгүй л дээ. Сумъяабазар аварга, у.з Сайнбаяр, ... улсын начин бол их олон доо... Гэтэл а.н, а.з цолтой залуучууд нь л шижгэнэтэл сайхан барилдаад томчууд байдаггүй ээ...

Үүн дээр нэмээд Сүхбаатар аймаг:
9. а.а Мөнгөнбаатар 499.419
27. а.а Батжаргал(олимп) 310.845
57. а.а Баярхүү 143.942 гэсэн төлөөлөлтэй байгаа бол Дорноговь аймаг Цацабшир 14, Говьсүмбэр аймаг Азжаргал арслан 33 гэсэн төлөөлөл байна.

За ингээд ямар аймгийн бөхчүүд идэвхитэй, сайн барилдаж үзэгч түмнээ барялуулж байна бэ? гэвэл

1. Говь-Алтай аймаг 527.141 [6]
2. Увс аймаг 401.639 [11]
3. Булган аймаг 347.588 [22]
4. Ховд аймаг 338.116 [23]
5. Баянхонгор аймаг 334.011 [23-24]
6. Төв аймаг 329.983 [24]
7. Архангай аймаг 284.128 [32]
8. Сэлэнгэ аймаг 262.475 [36]
9. Хөвсгөл аймаг 255.323 [37]
10. Өвөрхангай аймаг 247.675 [38]
11. Завхан аймаг 200.296 [45]

за эдгээрийн ард дахиад 10 аймаг багаа шүү дээ...

[Eternity]

хэхэ,сэлэнгэ аймаг чинь бөхтэй байсымуу,айраггүй, адуугүй, бөхгүй гээд байсан.

[ТӨӨГӨӨ]

хэхэ,сэлэнгэ аймаг чинь бөхтэй байсымуу,айраггүй, адуугүй, бөхгүй гээд байсан.

Айрагтай адуутай, бөхтөй болсон блээ.