by Nomer 10 » Wed Jul 26, 2006 11:02 pm
Монгол бєхийн дэвжээг дарамт, авлига, найраанаас цэвэрлэцгээе
Уриалга
Миний бие бєхийн спортод анх хєл тавьж спортын гавьяат дасгалжуулагч Ц.Цэрэндагва багшийн удирдсан Пионерийн ордны секц дугуйланд орж хичээллэж эхэлснээс хойш гаруй 20 жил єнгєрчээ.
Хэлэх гэсэн vгийн маань гол утга санаа нь бєхчvvд баяр наадмаар нэгэндээ бууж єгдєг, нєгєєхєє буулган цол авдаг найрааны талаар юм. Би хvvхэд насны гэгээн мєрєєдєл євєртлєн Монголын ард тvмний vvсгэн хєгжvvлж ирсэн “Монгол vндэсний бєх” гэсэн их айлын босгыг татаж орж ирээд л энэхvv “найраа” гэдэг “мангас”-тай нvvр тулсан билээ. Бєхчvvд яагаад ингэж жvжиг тавих болов, яагаад тэгш vйлчлэх хууль дvрэм байдаггvй юм бол, залуу бєхчvvд бид яг л ийм замаар явах болов уу гэсэн эргэлзээтэй бодол тэр vед орж ирж байлаа. Нэг цолтонд мєнгє авах цолоо vнэлэх эрх ашиг байдаг, нєгєє бєхєд цол авах алдар хvндийн эрх ашиг байдаг болохоор тэр vеэс єнєєдрийг хvртэл манай бєхчvvд бие биедээ бууж єгсєєр, буулгаж авсаар ирлээ. Миний хувьд бурхны авралаар тунаж барилддаг. Ер нь бор зvрхээрээ зvтгэж ирсэн дээ.
“Энэ жилийн баяр наадам сайхан боллоо. Харин начин цєєн тєрлєє” гэж ярьцгаах юм. Єнєєдєр начны найраа дунджаар 45 сая тєгрєг хvрч, наадмаар олон зуун сая тєгрєг нэг бєхєєс нєгєєд шилжиж байна. Тvрvvлсэн бєхийн шагналаас хорин хэд дахин том авлига явж байна. Би ч гэсэн ийм ичгvvргvй найраанд єєрийн эрхгvй оролцож явна. Учир нь тавын даваанд ам авах гээд гарын даа руу очих замд “Аваргаа наад бєхийг чинь цолонд хvргэх гэсэн юм. Битгий аваач, vлдээчихээч” гэсэн гуйлт дараа дараагаар ирнэ. Би нєгєє залууг амлах гэснээ болино. Энэ бол найраанд оролцож байгаа нэг хэлбэр юм.
Ард тvмэн олон жил уйдталаа найраатай наадам vзлээ. Бєхчvvд бид олон жил жvжиг тавьсаар ирлээ. Би л тэвчээр муутайгаараа бvгчимдэн зодог тайлж эсэргvvцэл хийсэндээ та нєхдєєсєє уучлал хvсмээр байна.
100 барилдааны арав нь найраатай болсон бол энэ наадам бvхэлдээ шударга, єрсєлдєєнтэй, ард тvмэнд таашаагдсан барилдаан боллоо гэж vзэгдэх vv. Одоо бvр аймгийн наадам найраанд шилжиж эхэллээ. Удахгvй сумын наадам найраатай болно. Монголд эрийн гурван наадам шударга, цэвэр сайхнаараа vлдэж болохгvй гэж vv.
Та бvхэн єнгєрсєн Цагаан сарын барилдааныг сана даа. Бєхчvvд бид ард олныхоо ач буянаар єдий зэрэгтэй явж байгаа улс. Гэтэл сvvлдээ ард тvмнээ басамжилж найраагvй явагддаг байсан ганц барилдааныг бохирдуулж тэднийхээ уур хилэнг хvргэдэг боллоо. УИХ-ын гишvvн, тєрийн тvшээ хvний ёс зvй гэж байх ёстой. Нэг бол тєрдєє, нэг бол бєхдєє зvтгэх хэрэгтэй юм шиг санагдаад байна, Б.Бат-Эрдэнэ аваргаа. Хоёр талбарт зэрэг тоглолт хийхийг УИХ маань хуульчилж єгєх шаардлага зvй ёсоор урган гарч ирж байна.
Бид сондгой тоотой сар бvр сумо бєх vзэж байгаа. Манай бєхчvvд сумог эзэгнэн барилдах болов. Японы мэргэжлийн сумо бєхийн холбоо бєхчvvдээ яаж авч явж, амьдруулж чадаж байгааг бид бэлхнээ харж сууна. Vvний гол зарчим нь юунд байгаа бол гэж бодож vзсэн vv. Ганцхан шударга барилдаан, цэвэр єрсєлдєєн тэнд байгаа болохоор тэр.
Монголын vндэсний бєхийн холбооны дарга Р.Нямдорж гуай дєрвийн давааг оноолтоор хийж, харцага, гарьд цолыг бий болгосон. Гэсэн ч найраа улам нарийсч явагдсаар… Угтаа энэ бол уламжлалыг эвдэн шударга єрсєлдєєнийг бий болгох vvднээс хийгдсэн ажил. Гэхдээ тєгс шийдэл болохгvй байна. Vvнийг бєхчvvд болон vзэгч тvмний саналыг авалгvйгээр хуйвалдааны маягаар УИХ-д санал оруулж батлуулсан нь олны дургvйцлийг хvргэсэн.
Одоо бид ийм замаар явмааргvй байна. Бєхєд хэрэгтэй санал бодлыг нэгтгэн, оновчтой хувилбарыг гарган ирж барилдааны дvрмийг тодорхой, ойлгомжтой болгож єгєх шаардлагатай байна. Сумын заан цолтой эсвэл залуу бєх Улсын наадамд 10 давж тvрvvлэхэд ямар цол єгєх вэ. Vvнийг хэн ч мэдэхгvй, таавар хэвээрээ байна. Иймэрхvv оньсого шиг хууль дvрэм, vл итгэлцэх байдал, найраанаасаа даруйхан салмаар байна.
Намайг ийн хэлж байгааг єршєєнє биз ээ. Миний хэлж буй vг зарим нэгний дургvйцлийг хvргэж магадгvй. Тэд намайг муу vгээр хэлж бичих л биз. Би яах вэ. Эцсийн дvнд монгол бєх цэвэршиж байвал болох нь тэр.
Ийм жvжиг тавьсан наадам хэдэн жил vргэлжлэх вэ? Ийм байдлаар бид хичнээн жил наадах вэ?
Єнєєдєр монгол бєхєд хєл тавьж байгаа балчир хєвгvvдийг дарамт, авлига, найраанд идэгдсэн ёс бус бохир дэвжээ угтах болж байна уу? Эсвэл жинхэнэ уран барилдаан, хvч чадлаа сорьсон цэвэр, шударга ирээдvйг хvлээлгэж єгєх vv? Єнєєдєр бєхчvvдийг “512 жvжигчин гарлаа, дэвлээ” гэж ярьж, бичиж байна. Ингэж хэлvvлээд барилдаад ч яахав дээ, бєхчvvдээ.
Би нийт ард тvмэндээ болон бєхчvvддээ “Бєхєє шинэчилье, найраагvй наадам хийе, санал бодлоо нэгтгэе” гэж уриалж байна. Олны хvч оломгvй далай гэдэг шvv дээ.
Миний хувьд “Одоо бєх надад хамаагvй болсон, би єєрийнхєє урдах ажлаа хийгээд явж байвал барав” гэсэн сэтгэлээр хандаж vнэндээ чадахгvй нь ээ. Олон зуун жилийн тvvхтэй Монголын єв соёл болсон монгол бєхдєє сэтгэл зvрхээ єгч ирсэн болохоор ийн vvнийг бичлээ.
Монгол Улсын гавьяат тамирчин, Далай аварга Агваансамдангийн СVХБАТ
Өдрийн сонины 2006 оны 7 сарын 26-ны дугаараас хуулав.
Hup Holland Hup